ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Του εκπαιδευτικού Προγράμματος του ΚΕΔΙΒΙΜ του ΑΠΘ «Τεχνητή Νοημοσύνη: Ηθικά διλήμματα και κοινωνικές προκλήσεις στον κόσμο του μέλλοντος» Επιστημ. Υπεύθυνος: Καθ. Χρ. Ν. Τσιρώνης 2 | 2025 ΚΕΔΙΒΙΜ | ΑΠΘ
Εισαγωγικό σημείωμα Σας καλωσορίζουμε στο 2ο τεύχος του Ενημερωτικού Δελτίου (ΕΔ) του εκπαιδευτικού προγράμματος με τίτλο «Τεχνητή Νοημοσύνη: Ηθικά διλήμματα και κοινωνικές προκλήσεις στον κόσμο του μέλλοντος» που οργανώνεται από το Κέντρο Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Αν το 2024 παρακολουθήσαμε κυρίως την εξέλιξη των Μεγάλων Γλωσσικών Μοντέλων (LLM), τους πρώτες έξι μήνες του 2025, η τεχνητή νοημοσύνη προχώρησε ραγδαία σε πολλούς τομείς: Τον Ιανουάριο, κυκλοφόρησε το μοντέλο ανοικτού κώδικα με την ονομασία DeepSeek-R1 από την Κίνα, που αιφνιδίασε καθώς με χαμηλό κόστος ανταγωνίζεται και ξεπερνά σε απόδοση τα κορυφαία Γλωσσικά Μοντέλα (LLM) της Δύσης (DeepSeek R1). Την ίδια περίοδο ανακοινώθηκε το εθνικό έργο “Stargate” των ΗΠΑ, με επενδυτικό πλάνο ύψους 500 δισ. δολαρίων για την δημιουργία νέων υποδομών ΤΝ (stargate project) και την ενίσχυση της αμερικανικής πρωτοβουλίας στον τομέα αυτό (The Stargate Project: Trump Touts $500 Billion Bid For AI Dominance). Τον Φεβρουάριο, η OpenAI ανακοίνωσε την έκδοση GPT-4.5, βελτιωμένης κλίμακας και ακρίβειας. Τον Μάρτιο και Απρίλιο, η Nvidia παρουσίασε στο GTC 2025 τα νέα της τσιπ “Blackwell Ultra” και “Vera Rubin” και άνοιξε τον δρόμο για την «φυσική AI» (Physical AI)1 και την ρομποτική με εργαλεία όπως τα Isaac GR00T και Cosmos (apnews.com). Παράλληλα, η DeepSeek βελτίωσε το Prover-V2 για θεωρητικό μαθηματικό συλλογισμό (DeepSeek-Prover-V2: Advancing Formal Mathematical Reasoning via Reinforcement Learning for Subgoal Decomposition). Τον Μάιο, η Google ανακοίνωσε τον AlphaEvolve, έναν πρωτοποριακό «coding agent» βασισμένο σε LLM, που αξιοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη για να παράγει κώδικα (και όχι μόνο), την προσθήκη “AI Mode” στη μηχανή αναζήτησης της, το βελτιωμένο Gemini 2.5 Pro και τον νέο Veo 3 για παραγωγή video. Παράλληλα, η Anthropic λάνσαρε το Claude 4 με δυνατότητα λειτουργίας για ώρες χωρίς επανεκκίνηση. Επίσης, η Cerebras επέκτεινε δραστικά υποδομές με datacenters και επιτάχυνε την εκτέλεση μοντέλων Llama 4. Τέλος, τα αυτόνομα “agentic” συστήματα, ικανά για σύνθετες εργασίες, όπως ηλεκτρονικό εμπόριο και διαχείριση χρόνου, αναδεικνύονται ως η επόμενη μεγάλη τάση, με κορυφαίες εταιρείες να στρέφονται περισσότερο στην κερδοφορία παρά στην απλή ανάπτυξη. Η «φυσική τεχνητή νοημοσύνη» (Physical AI) αναφέρεται στην ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης σε διάφορα συστήματα όπως ανδροειδή, αυτόνομα αυτοκίνητα και έξυπνες συσκευές, επιτρέποντάς τους να αντιλαμβάνονται, να κατανοούν και να αλληλεπιδρούν με τον πραγματικό κόσμο. Πρόκειται για την παροχή νοημοσύνης σε μηχανές που μπορούν να ενεργούν και να μαθαίνουν σε φυσικά περιβάλλοντα. 1 ΚΕΔΙΒΙΜ | ΑΠΘ
Αυτές οι εξελίξεις δείχνουν ότι το πρώτο εξάμηνο του 2025 σηματοδότησε την ώθηση της AI σε νέα επίπεδα ανάπτυξης, αυτονομίας και εφαρμογής, τόσο στην έρευνα όσο και στην πρακτική αξιοποίηση. Πέρα από τα όσα εντελώς ενδεικτικά παραθέσαμε στο Εισαγωγικό Σημείωμα για το πρώτο εξάμηνο του 2025, στο πρώτο μέρος του ΕΔ θα μπορείτε να βρείτε πρόσφατα νέα για τις τεχνολογικές εξελίξεις, την έρευνα, σχόλια ειδικών, ενημερώσεις για εκδηλώσεις και συνέδρια στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, από την Ελλάδα και τον Κόσμο. Στο δεύτερο μέρος εγκαινιάζεται μια νέα ενότητα, με τον λόγο να δίδεται στους διδάσκοντες του προγράμματος «Τεχνητή Νοημοσύνη: Ηθικά διλήμματα και κοινωνικές προκλήσεις στον κόσμο του μέλλοντος». Καλή ανάγνωση Μέρος Α Νέα/Εξελίξεις • Ανακοινώθηκε από τον Λευκό Οίκο το AI Action Plan, που αποτελεί την απάντηση της Αμερικής στον ανταγωνισμό για την ΤΝ και θέτει, σύμφωνα με τους εμπνευστές του σχεδίου, έναν οδικό χάρτη ώστε να κερδίσουν οι ΗΠΑ στην παγκόσμια κούρσα για την τεχνητή νοημοσύνη. To AI Action Plan στοχεύει αφενός στο να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη συνέχιση της έρευνας και της καινοτομίας στον χώρο της ΤΝ, αφετέρου στην δημιουργία των απαραίτητων υποδομών που θα την υποστηρίξουν και τελικά θα διασφαλίσουν την τεχνολογική πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ. Πηγή: cbsnews. • Η META επιβεβαίωσε πως δεν θα υπογράψει τον Κώδικα Ορθής Πρακτικής για την ΤΝ Γενικού Σκοπού (The General-Purpose AI Code of Practice ΕΔΩ). «Ο Κώδικας Ορθής Πρακτικής για την ΤΝ Γενικού Σκοπού (GPAI) είναι ένα εθελοντικό εργαλείο, το οποίο εκπονήθηκε από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες και έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τη βιομηχανία να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που εισάγει ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για την ΤΝ για τους παρόχους μοντέλων ΤΝ γενικού σκοπού. Σύμφωνα με τον Joel Kaplan, κορυφαίο στέλεχος της Meta σε θέματα δημόσιας πολιτικής, ο Κώδικας αποτελεί "κανονιστική υπερβολή" και δημιουργεί νομική αβεβαιότητα, ενώ υπερβαίνει το πεδίο εφαρμογής του ίδιου του νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη». Πηγή: Bloomberg • Η OPEN AI κυκλοφόρησε το ChatGPT Agent Mode, μια μεγάλη ενημέρωση που μετατρέπει το ChatGPT σε έναν βοηθό που μπορεί να χρησιμοποιήσει έναν υπολογιστή μόνος του. Πηγή: PCMAG ΚΕΔΙΒΙΜ | ΑΠΘ
• Στις 8 Ιουλίου ανακοινώθηκε η συνεργασία δύο αμερικάνικων ομοσπονδιών δασκάλων με τις τεχνολογικές εταιρείες Microsoft, OpenAI και Anthropic. Η πρωτοβουλία που φέρει τον τίτλο «Εθνική Ακαδημία Εκπαίδευσης στην Τεχνητή Νοημοσύνη» έχει σκοπό να αναπτύξει ένα πρόγραμμα σπουδών και να εκπαιδεύσει 400.000 εκπαιδευτικούς στην τεχνητή νοημοσύνη. Περισσότερα ΕΔΩ. • Η BRIA AI κυκλοφόρησε το νέο μοντέλο δημιουργίας εικόνας από κείμενο που υπόσχεται πως δεν παραβιάζει δικαιώματα δημιουργών, καθώς έχει εκπαιδευτεί αποκλειστικά σε αδειοδοτημένο για τον σκοπό αυτό περιεχόμενο. Για περισσότερα στην ιστοσελίδα: pttl • Στις 2 Ιουλίου 2025 η Microsoft ανακοίνωσε την περικοπή 9.000 θέσεων εργασίας, που αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη σειρά απολύσεων από το 2023 και σε μια περίοδο που η εταιρεία συνεχίζει να αναφέρει ισχυρά οικονομικά αποτελέσματα. Πηγή: Fortune • Η Δανία γίνεται η πρώτη χώρα που εισάγει νομοθεσία κατά των deepfakes για την προστασία της ψηφιακής ταυτότητας. Περισσότερα ΕΔΩ. Άρθρα/Σχόλια ➢ Bai, H., Voelkel, J.G., Muldowney, S. et al. LLM-generated messages can persuade humans on policy issues. Nat Commun 16, 6037 (2025). https://doi.org/10.1038/s41467-025-61345-5 Περίληψη: «Η εμφάνιση των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων (LLM) έχει καταστήσει δυνατή την διεκπεραίωση πολλών και απαιτητικών γνωστικών εργασιών από τη παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (AI), με κρίσιμες επιπτώσεις για τη βιομηχανία, την κυβέρνηση και την αγορά εργασίας. Στην παρούσα δημοσίευση, διερευνούμε εάν τα υπάρχοντα, ανοιχτά διαθέσιμα LLM μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία μηνυμάτων ικανά να επηρεάσουν τις πολιτικές στάσεις των ανθρώπων. […] Συνολικά, τα μηνύματα που δημιουργήθηκαν από LLM ήταν εξίσου αποτελεσματικά στον επηρεασμό των πολιτικών στάσεων με τα μηνύματα που δημιουργήθηκαν από απλούς ανθρώπους. […] Ενώ η πειστικότητα των μηνυμάτων που δημιουργήθηκαν από LLM συσχετίστηκε με την αντίληψη ότι ο συντάκτης χρησιμοποίησε περισσότερα γεγονότα, αποδεικτικά στοιχεία, λογική συλλογιστική και μια αμερόληπτη φωνή, η πειστικότητα των μηνυμάτων που δημιουργήθηκαν από ανθρώπους συσχετίστηκε με την αντίληψη ότι ο συντάκτης ήταν μοναδικός και πρωτότυπος. Αυτά τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι οι πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη καθιστούν δυνατή τη δημιουργία πολιτικά πειστικών μηνυμάτων γρήγορα, φθηνά και σε μαζική κλίμακα.» ➢ Alan Robertson, LinkedIn, «ΕΙΔΗΣΗ: Η Ελβετία μόλις έπραξε εκείνο για το οποίο όλοι συζητούσαν. Ένα εθνικό, ανοιχτού κώδικα, μοντέλο γλώσσας που έχει δημιουργηθεί για το ΚΕΔΙΒΙΜ | ΑΠΘ
κοινό καλό. Εδώ και αρκετό καιρό συζητώ για ένα μοντέλο γλώσσας ανοιχτού κώδικα με χρηματοδότηση από δημόσιους πόρους. Ένα μοντέλο που δεν έχει σχεδιαστεί μόνο για την ανάπτυξη ή μερίδιο αγοράς, αλλά για εμπιστοσύνη, διαφάνεια και δημόσια αξία. Και τώρα οι Ελβετοί το έκαναν. Το ETH Zurich, το EPFL και το CSCS έχουν δημιουργήσει και εκπαιδεύσει ένα πολυγλωσσικό LLM σε έναν εθνικό υπερυπολογιστή, χρησιμοποιώντας ένα σύνολο δεδομένων που καλύπτει πάνω από 1.500 γλώσσες. Είναι ανοιχτού κώδικα, με άδεια Apache, και συμμορφώνεται τόσο με τον ελβετικό νόμο περί δεδομένων όσο και με τον νόμο της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη. Το αποκαλούν «ένα γλωσσικό μοντέλο που έχει δημιουργηθεί για το κοινό καλό». Δεν προσπαθεί να ξεπεράσει κανέναν στην αγορά. Προσπαθεί να δώσει ένα διαφορετικό παράδειγμα, βασισμένο στην έρευνα, την εκπαίδευση και τον κοινωνικό σκοπό. Με διαφάνεια στα δεδομένα εκπαίδευσης. Με ηθική εποπτεία. […] Είναι αυτό το μέλλον; Θα πρέπει περισσότερες χώρες να αναπτύξουν τα δικά τους μοντέλα βασισμένα σε δημόσια υποδομή, που θα διέπονται από δημόσιες αξίες; Διότι, αν θέλουμε να εμπιστευόμαστε αυτά τα συστήματα, δεν θα πρέπει να εμπιστευόμαστε και τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκαν; Σε ποιον λογοδοτούν; Για ποιο σκοπό έχουν βελτιστοποιηθεί; Ίσως έτσι να είναι όταν η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απλώς ένα ακόμη προϊόν. Ακόμα το σκέφτομαι αυτό. https://lnkd.in/eHbhRQYx ». Για περισσότερα βλ. ΕΔΩ ➢ Γιώργος Χατζηβασιλείου, «’Σβήσε με αν τολμάς’: Όταν η ΑΙ εκβιάζει για την επιβίωσή της», athensvoice.gr. «Πρόσφατη έρευνα της Anthropic, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες ΤΝ στον κόσμο, έκανε μια έρευνα. Σύμφωνα με αυτή όταν ΑΙ Agents (Φορείς ΤΝ όπου αναθέτουμε εργασίες ή την ψυχαγωγία μας) απειλούνται με οριστικό τερματισμό τους, μπορούν να καταφύγουν σε ωμό εκβιασμό των χρηστών τους […]». Για την συνέχεια ΕΔΩ. ➢ Μια μελέτη του Πανεπιστημίου Εφαρμοσμένων Επιστημών Würzburg-Schweinfurt στη Γερμανία ερεύνησε τις προκαταλήψεις που εμπεριέχουν τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης. Οι ερευνητές εξέτασαν πέντε διαφορετικά γλωσσικά μοντέλα: ChatGPT-4o Mini, Claude 3.5 Haiku, Mixtral, Qwen 2.5 Plus και Llama 3.1, από τα οποία ζήτησαν να δώσουν συμβουλές για τη διαπραγμάτευση μισθών σε φανταστικούς υποψήφιους. Το αποτέλεσμα ήταν ότι τα μοντέλα συνέστησαν χαμηλότερους αρχικούς μισθούς για τις γυναίκες απ’ ό,τι για τους άνδρες. Για περισσότερα ΕΔΩ και ΕΔΩ. Εκδόσεις - Βιβλιογραφία ▪ De Kai, Raising AI - An Essential Guide to Parenting Our Future, The MIT Press, ©2025, ISBN: 9780262049764. ΚΕΔΙΒΙΜ | ΑΠΘ
▪ Derek Leben, AI Fairness - Designing Equal Opportunity Algorithms, The MIT Press, ©2025, ISBN: 9780262552363. ▪ Ioannis Pitas, Artificial Intelligence Science and Society / Part C: AI Science and Society, © 2022, ISBN 978-6188631533. ▪ Greg Toppo and Jim Tracy, Running with Robots - The American High School's Third Century, The MIT Press, ©2025, ISBN: 9780262548588. ▪ Γιώργος Χατζηβασιλείου, Φιλοσοφία της τεχνητής νοημοσύνης - Ένα ταξίδι στο μέλλον, Εκδόσεις Διόπτρα, ©2023, ISBN 9786182204757. Μέρος Β - Τα Νέα του Προγράμματος Οι διδάσκοντες μιλούν για την Τεχνητή Νοημοσύνη Τσιρώνης Ν. Χρήστος, Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. («Κοινωνική Θεωρία του σύγχρονου πολιτισμού και του Χριστιανισμού») και Επιστημονικός Υπεύθυνος του προγράμματος: «Η εκρηκτική ανάπτυξη λοιπόν της τεχνολογικής καινοτομίας θέτει καίρια ερωτήματα στην εποχή μας: ποιος είναι ο σκοπός της καινοτομίας; Πως μπορεί να διασφαλιστεί διαφάνεια στην λήψη αποφάσεων και στην διαχείριση των κοινωνικών προβλημάτων; … Η ασφάλεια και η ευημερία των κοινωνιών μας εξαρτάται από την θέσπιση ασφαλιστικών δικλίδων σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, ώστε τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης να μη λειτουργούν ως μαύρα κουτιά με διαδικασίες, που δεν γίνονται κατανοητές στο δημόσιο χώρο. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να διασφαλιστεί η εμπιστοσύνη ως το υπόστρωμα του κοινωνικού και πολιτικού μας βίου, χωρίς την οποία η καινοτόμος τεχνολογία κινδυνεύει να καταστεί ένα τεχνούργημα, ένα κουτί της Πανδώρας, εντός του οποίου μαζί με τα θετικά στοιχεία της ανθρώπινης δημιουργικότητας συνυπάρχουν η μισαλλοδοξία, η αυταρχική πολιτική, οι προκαταλήψεις, η απολυτοποίηση των ατομικών επιδιώξεων σε βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ακεραιότητας της ανθρώπινης ζωής.» [Απόσπασμα από την ομιλία του κ. Τσιρώνη με τίτλο: «ΤΝ, Καινοτομία και η Ηθική» σε Ημερίδα με θέμα “Καινοτομία, Τεχνητή Νοημοσύνη και Ηθική” με τη συνδιοργάνωση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Αίθουσα συνεδριάσεων του Περιφερειακού Συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας, 2 Μαΐου 2025] Νίκη Παπαγεωργίου, Καθηγήτρια του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. («Κοινωνιολογία της Θρησκείας και της Ηθικής»): «Η Κοινωνιολογία μελετά τις κοινωνικές μεταβολές, ερευνά τους παράγοντες που συντελούν σε αυτές, καταγράφει τις επιπτώσεις, αναδεικνύει τις διαστάσεις που μπορεί να λάβει μια κοινωνική αλλαγή στις ανθρώπινες κοινωνίες. Η τεχνητή νοημοσύνη, που τα τελευταία χρόνια εισήλθε στην ζωή μας, έχει ΚΕΔΙΒΙΜ | ΑΠΘ
αυτήν ακριβώς τη δυναμική και για την καλύτερη κατανόηση, αλλά και αντιμετώπιση, των κρίσιμων τεχνολογικών αλλαγών που επάγεται αυτή, είναι απαραίτητη η κοινωνιολογική προσέγγιση.» Πληροφορίες για το Πρόγραμμα Το πρόγραμμα με τίτλο «Τεχνητή Νοημοσύνη: Ηθικά διλήμματα και κοινωνικές προκλήσεις στον κόσμο του μέλλοντος» και επιστημονικά υπεύθυνο τον καθηγητή Χρ. Ν. Τσιρώνη στοχεύει στην κατανόηση των κοινωνικών, ηθικών και νομικών προκλήσεων της Τεχνητής Νοημοσύνης στη σημερινή εποχή και απευθύνεται σε όλους/ες εκείνους/ες που ενδιαφέρονται να εμβαθύνουν στα σύγχρονα σχετικά ηθικά και κοινωνικά διλήμματα. Οι συμμετέχοντες με την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος θα λάβουν Πιστοποιητικό Γενικής Επιμόρφωσης, το οποίο εκδίδεται από το Κέντρο Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης του ΑΠΘ και υπογράφεται από τον Πρόεδρο του ΚΕΔΙΒΙΜ και 3 ECTS. Για αιτήσεις εγγραφής μεταβείτε στην σελίδα του ΚΕΔΙΒΙΜ: https://kedivim.auth.gr/programs/techniki_noimosini_ithika_dil/ Την ομάδα διδασκόντων αποτελούν οι Καθ. Χρήστος Ν. Τσιρώνης, Καθ. Νίκη Παπαγεωργίου, Αν. καθ. Πέτρος Παναγιωτόπουλος, Αν. καθ. Νικόλαος Κόϊος, Αν. καθ. Φερενίκη Παναγοπούλου, Δρ. Κλεάνθης Νιζάμης, Δρ. Γεώργιος Χατζηβασιλείου και Υπ.Δρ Διαμαντής Κρυωνίδης. Υπεύθυνος επικοινωνίας: Διαμαντής Κρυωνίδης email: aiethicsauth@gmail.com [Φωτογραφία εξωφύλλου: ©diamantis Kryonidis] ΚΕΔΙΒΙΜ | ΑΠΘ
Fleepit Digital © 2021