/2025 Ἐν Ἀθήναις τῇ 23ῃ Μαΐου 2025 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ Β΄ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΥ Χαιρετίζω τὴν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ Διεθνοῦς Συνεδρίου, τὸ ὁποῖο διοργανώνεται ἀπὸ τὸ «Διεθνὲς Παρατηρητήριο Θρησκευτικοῦ Φονταμενταλισμοῦ» καὶ ἔχει θέμα: «Θρησκευτικὸς Φονταμενταλισμός: Γένεση καὶ ἐξέλιξη ἑνὸς φαινομένου». Πρόκειται γιὰ τὴν πρώτη ἐπίσημη δραστηριότητα τοῦ Παρατηρητηρίου, τὸ ὁποῖο ἀποτελεῖ πρωτοβουλία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀλεξανδρουπόλεως καὶ τῆς ἀκαδημαϊκῆς κοινότητας. Ἡ ἀνάδειξη τῶν θρησκευτικῶν κοινοτήτων τῆς Νοτιοανατολικῆς Εὐρώπης σὲ συνεκτικὸ ἱστὸ τῆς ἑνότητας τῶν κοινωνιῶν, θέμα ποὺ ἀποτελεῖ ἕνα γενικότερο σκοπὸ τοῦ Παρατηρητηρίου, εἶναι ἕνα αἴτημα κρίσιμο στὴν ἐποχή μας, ἐποχὴ μεγάλης γεωπολιτικῆς ἀστάθειας. Οἱ μετακινήσεις χιλιάδων ἀνθρώπων, προσφύγων καὶ οἰκονομικῶν μεταναστῶν, δημιουργοῦν νέες πληθυσμιακὲς συνθέσεις καὶ νέα δεδομένα συμβίωσης στὶς κατὰ τόπους κοινωνίες. Αὐτὲς οἱ νέες συνθέσεις συνοδεύονται ἀπὸ νέα ἐπίσης προβλήματα καὶ δὲν εἶναι λίγες οἱ φορές, ποὺ οἱ ἴδιες οἱ κοινωνίες, μὲ τὶς προσαρμογὲς ποὺ ἐπιτυγχάνουν, ἀναδεικνύουν τὶς λύσεις τῶν προβλημάτων. Ὁ θρησκευτικὸς φονταμενταλισμός, μὲ τὴν σημασία ποὺ φέρει ὁ ὅρος στὴν ἐποχή μας, εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς παράγοντες, ποὺ δυσχεραίνουν τὴν ἐξεύρεση λύσεων. Ἡ ἐσωστρέφεια ὁμάδων πληθυσμοῦ καὶ ἡ ἀγκίστρωση στὴ θρησκευτική τους ταυτότητα, ἡ ἀμυντικὴ διάθεση ἀπέναντι σὲ ἄλλες κοινωνικὲς καὶ δὴ θρησκευτικὲς ὁμάδες, ἡ αἴσθηση, ὀρθὴ ἢ λανθασμένη, ὅτι ἡ πολιτισμική τους καὶ μάλιστα ἡ θρησκευτική τους ἰδιαιτερότητα δὲν γίνεται ἀποδεκτὴ ἀπὸ τὴν εὑρύτερη κοινωνία, εἶναι στοιχεῖα ποὺ περιγράφουν σὲ κάποιο βαθμὸ τὸ πρόβλημα. Πίσω ἀπὸ αὐτὰ τὰ στοιχεῖα κρύβονται συχνὰ ἡ ἐλλιπὴς καὶ λανθασμένη γνώση τῆς Πίστης, ἡ a priori θεώρηση τοῦ ἄλλου ὡς ἐχθροῦ, ἡ ἀναζήτηση ἐν τέλει νοήματος στὸ κλείσιμο καὶ ὄχι στὸ ἄνοιγμα. Ἡ ἐκκλησιαστική μας Παράδοση εἶναι γεμάτη ἀπὸ παραδείγματα ἀνθρώπων ποὺ πέθαναν οἱ ἴδιοι γιὰ τὴν Πίστη καὶ τὴν ἀλήθεια, ὄχι ἀνθρώπων ποὺ σκότωσαν ἢ ταλαιπώρησαν ἄλλους. Ἡ Ἐκκλησία μας ἀποτελεῖ τόπο καὶ τρόπο ἀσφαλοῦς συμβίωσης, βασισμένης ὄχι ἁπλῶς στὴν ἀνοχή, ἀλλὰ στὸ ὅραμα τῆς ἀγάπης. Στὴν προοπτικὴ αὐτὴ ἀσφαλῶς κάθε φαινόμενο διαιρετικὸ τῆς
Εἶναι ἀκριβῶς ἡ χριστιανικὴ καὶ ἐκκλησιαστική μας ταυτότητα καὶ ὄχι κάποια ὑποτιθέμενη θρησκευτικὴ οὐδετερότητα, ποὺ μᾶς ὑπαγορεύει αὐτὴ τὴ στάση. Κάθε δράση ποὺ συμβάλλει στὴν ἀνάδειξη τῆς ὑγιοῦς θρησκευτικότητας καὶ στὴν προβολὴ τῆς κοινωνικῆς εἰρήνης καὶ ἑνότητας, ἰδιαίτερα μάλιστα στὴν εὑρύτερη περιοχή μας, εἶναι ἀξιέπαινη. Τὸ παράδειγμα ἰδιαιτέρως τῆς καλῆς συνύπαρξης διαφορετικῶν θρησκευτικῶν κοινοτήτων στὴ Θράκη μπορεῖ νὰ ὁδηγεῖ τὴ σκέψη μας. Συγχαίρω λοιπὸν τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ἀλεξανδρουπόλεως κ. Ἄνθιμο, Πρόεδρο τοῦ Δ. Σ. τοῦ Παρατηρητηρίου, τόν Διευθυντή Καθηγητή κ. Χρυσόστομο Σταμούλη καὶ τὴν ἀκαδημαϊκὴ κοινότητα γιὰ τὴ διοργάνωση τοῦ παρόντος Συνεδρίου καὶ εὔχομαι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς νὰ εὐλογήσει πλουσίως τὶς ἐργασίες καὶ νὰ δώσει καρποφόρα πορεία στὸ «Διεθνὲς Παρατηρητήριο Θρησκευτικοῦ Φονταμενταλισμοῦ». Μετ’ εὐχῶν διαπύρων Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Σαμοθράκης, και Πρόεδρε του Διεθνούς Παρατηρητηρίου Θρησκευτικού Φονταμενταλισμού, κκ Άνθιμε, Αγαπητέ Καθηγητά και Διευθυντά του Παρατηρητηρίου, κ Σταμούλη, Αγαπητοί Σύνεδροι, Εκλεκτοί προσκεκλημένοι, Με ιδιαίτερη χαρά και τιμή απευθύνω θερμό χαιρετισμό στο Διεθνές Συνέδριο με θέμα "Θρησκευτικός Φονταμενταλισμός: Γένεση και Εξέλιξη ενός Φαινομένου", που διοργανώνεται από το Διεθνές Παρατηρητήριο Θρησκευτικού Φονταμενταλισμού. Πραγματικά είχα προγραμματίσει να είμαι κοντά σας, αλλά υποχρεώσεις δεν μου επέτρεψαν να παρευρεθώ στην Αλεξανδρούπολη. Γεγονός που με λυπεί ιδιαίτερα. Όπως όλοι γνωρίζουμε με τον όρο φονταμενταλισμός ή και θεμελιωτισμός εκφράζονται οι ζηλωτικές τάσεις επιστροφής του ανθρώπου σε άκρως συντηρητικά θρησκευτικά βιώματα, τα οποία λειτουργούν ως μέσο αντίστασης σε κάθε ενδεχόμενη αλλαγή ή θρησκευτική μεταρρύθμιση. Ο όρος αυτός, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά την περιόδο μεταξύ των τελών του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα από τους υποστηρικτές του, με σκοπό να περιγράψει ένα συγκεκριμένο ρεύμα θρησκευτικών απόψεων στο πλαίσιο της σύγκρουσης που είχε ξεσπάσει στις τάξεις της αμερικανικής προτεσταντικής κοινότητας μεταξύ φονταμενταλιστών και νεωτεριστών. Ο όρος όμως που 1
και στον Ιουδαϊσμό. Στην εποχή μας, όπου η παγκόσμια κοινότητα αντιμετωπίζει ραγδαίες κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές μεταβολές, η μελέτη και κατανόηση του θρησκευτικού φονταμενταλισμού καθίσταται όχι μόνο επίκαιρη αλλά και αναγκαία. Πρόκειται για ένα σύνθετο και πολυπαραγοντικό φαινόμενο, που απειλεί τη συνοχή των κοινωνιών, υπονομεύει τις αξίες της ανεκτικότητας και της συνύπαρξης και, δυστυχώς, συχνά οδηγεί σε φαινόμενα βίας και μισαλλοδοξίας. Η Ορθοδοξία ήταν το πρώτο Δόγμα που καθιέρωσε κυριολεκτικά την ανεξιθρησκεία με το Διάταγμα των Μεδιολάνων από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο το 313 μ Χ σύμφωνα με το οποίο κάθε πολίτης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μπορούσε να εκφράζει ελεύθερα την πίστη του. Ο όρος λοιπόν «ανεξιθρησκεία» πρωτοεμφανίστηκε τότε και η έννοια αυτή είναι κατοχυρωμένη στο Ελληνικό σύνταγμα από το 1927. Περικλείει το δικαίωμά να πιστεύει κανείς και να λατρεύει όποιον θεό θέλει ή και να μην πιστεύει πουθενά, αλλά ταυτόχρονα και την υποχρέωση του σεβασμού απέναντι στη θρησκευτική ελευθερία του συνανθρώπου, να κρατά, δηλαδή, μία στάση ανοχής απέναντι στον αλλόθρησκο. Ο ίδιος ο Κύριος ημών Ιήσούς Χριστός μας είπε “όστις εθέλει οπίσω μου ελθείν”. Εκείνος που έγινε καλός με την καταπίεση δεν θα μείνει πάντοτε καλός αλλά μόλις απαλλαγεί από τον καταναγκασμό, θα επιστρέψει στις κακές του συνήθειες. Δεν είναι δυνατόν επίσης κάποια 2
χαρακτηρίζεται συχνά ως οπισθοδρομικός. Ο σεβασμός απέναντι σε κάποια ξένη θρησκεία –όπως βέβαια και απέναντι στην οικεία– οφείλεται να είναι δεδομένος. Η Παιδεία έχει σαφώς πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρόληψη φαινομένων βίας και μισαλλοδοξίας. Μέσω της εκπαίδευσης, διαμορφώνουμε πολίτες με κριτική σκέψη, σεβασμό στη διαφορετικότητα, και βαθιά κατανόηση της ιστορίας, της θρησκείας και του πολιτισμού. Γι’ αυτό και το Υπουργείο Παιδείας στηρίζει με συνέπεια κάθε προσπάθεια που προάγει τον διάλογο, την επιστημονική έρευνα και την ειρηνική συνύπαρξη. Συγχαίρω θερμά τους διοργανωτές για την πρωτοβουλία τους και εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου. Είμαι βέβαιος ότι τα συμπεράσματα που θα προκύψουν θα αποτελέσουν πολύτιμο εργαλείο για την επιστημονική κοινότητα, αλλά και για τη χάραξη εκπαιδευτικής και κοινωνικής πολιτικής σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Μετά διαπύρων ευχών, Καθ. Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου, Υφυπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Αρμόδιος για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Πρώην Πρύτανης Α.Π.Θ. 3
Fleepit Digital © 2021