«EDCM-Ε19 Σύγχρονη Διακυβέρνηση και Θεσμοί » 2023 - 2024 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΟΤΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ (3852/2010) ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ(2539/97) ΜΕΛΕΤΗ οικονομικής συμπεριφοράς Δήμου Χαλκιδέων. ΒΑΘΜΟΣ: 9,9/10 Ιωάννης Μπάρμπας Α.Μ. : 7114132300168 Χαλκίδα, 2024
Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή ................................................................................................... 3 Κεφάλαιο 2 Το σχέδιο «Καποδίστριας ........................................................................ 4 2.1. Λόγοι που οδήγησαν στη θέσπιση του «Καποδίστρια» ........................................... 4 2.2. Οι στόχοι του σχεδίου «Καποδίστριας»................................................................... 4 2.3. Το πλήθος των Δήμων, πριν και μετά τον «Καποδίστρια» ...................................... 5 2.4. Χρηματοδοτικές δράσεις που ίσχυσαν στον «Καποδίστρια» ................................... 5 2.5. Ζητήματα που προέκυψαν με την εφαρμογή του «Καποδίστρια»............................ 7 2.6. Συμπεράσματα για το σχέδιο «Καποδίστρια», ........................................................ 8 Κεφάλαιο 3 Το πρόγραμμα «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ»............................................................. 9 3.1. Λόγοι που οδήγησαν στη θέσπιση του «Καλλικράτη» ........................................... 10 3.2. Ποιοι είναι οι στόχοι του «Καλλικράτη» ................................................................. 10 3.3. Οι καινοτομίες του «Καλλικράτη» .......................................................................... 11 3.4. Οι βασικές αλλαγές που επέφερε το πρόγραμμα Καλλικράτης ............................. 14 3.5. Διοικητικές αλλαγές του προγράμματος «Καλλικράτης»........................................ 14 3.6. Νέοι θεσμοί διαφάνειας ......................................................................................... 15 3.7. Οικονομική ανάλυση του προγράμματος Καλλικράτης .......................................... 16 3.7.1. Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης ............................................... 16 3.7.2. Κεντρικοί Αυτοτελείς πόροι της αυτοδιοίκησης(ΚΑΠ) ............................... 16 3.7.3. Πιστοληπτική πολιτική για Δήμους & Περιφέρειες .................................... 17 3.8. Κριτική στο πρόγραμμα «Καλλικράτης» ................................................................ 19 Κεφάλαιο 4 Οικονομική σύγκριση Δήμου Χαλκιδέων προ και μετά τον Καλλικράτη21 4.1. Αριθμοδείκτες ....................................................................................................... 21 4.1.1. Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας=δΓΕΝ. ΡΕΥΣ =𝚱𝛖𝛋𝛌𝛐𝛗𝛐𝛒𝛐ύ𝛎 𝛆𝛎𝛆𝛒𝛄𝛈𝛕𝛊𝛋ό𝚩𝛒𝛂𝛘𝛖𝛑𝛒ό𝛉𝛆𝛔𝛍𝛆𝛓 𝛖𝛑𝛐𝛘𝛒𝛆ώ𝛔𝛆𝛊𝛓 ............................. 21 4.1.2. Αριθμοδείκτης άμεσης ρευστότητας=δΑΜΕΣ. ΡΕΥΣ =𝚫𝛊𝛂𝛉έ𝛔𝛊𝛍𝛂𝚩𝛒𝛂𝛘𝛖𝛑𝛒ό𝛉𝛆𝛔𝛍𝛆𝛓 𝛖𝛑𝛐𝛘𝛒𝛆ώ𝛔𝛆𝛊𝛓....................................................... 21 4.1.3. Αριθμοδείκτης δανειακής επιβάρυνσης=δΔΑΝ. ΕΠΙΒ =𝚵έ𝛎𝛂 𝛋𝛆𝛗ά𝛏𝛂𝛊𝛂Ί𝛅𝛊𝛂 𝛋𝛆𝛗ά𝛌𝛂𝛊𝛂 .......................................................................... 22 4.1.4. Αριθμοδείκτης παγιοποίησης της περιουσίας=δΠΑΓ. ΠΕΡ =𝚷ά𝛄𝛊𝛂𝚺ύ𝛎𝛐𝛌𝛐 𝛆𝛎𝛆𝛒𝛄𝛈𝛕𝛊𝛋𝛐ύ ............................................................................... 22 4.1.5. Αριθμοδείκτης καθαρού κεφαλαίου κίνησης= ........................................... 22 4.1.6. Αριθμοδείκτης οικονομικής αυτονομίας=δΟΙΚ. ΑΥΤ. =Ί𝛅𝛊𝛂 𝛋𝛆𝛗ά𝛌𝛂𝛊𝛂𝚺ύ𝛎𝛐𝛌𝛐 𝛑𝛂𝛉𝛈𝛕𝛊𝛋𝛐ύ .................................................................... 23 4.1.7. Αριθμοδείκτης χρέους=δΟΙΚ. ΑΥΤ. =𝚺ύ𝛎𝛐𝛌𝛐 𝛖𝛑𝛐𝛘𝛒𝛆ώ𝛔𝛆𝛚𝛎𝚺ύ𝛎𝛐𝛌𝛐 𝛆𝛎𝛆𝛒𝛄𝛈𝛕𝛊𝛋𝛐ύ ..................................................... 23 4.2. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ..................................................................................................... 23 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ............................................................................................................. 25 [2]
Εισαγωγή Η έννοια τόσο του δήμου όσο και της κοινότητας ριζώνουν βαθιά στην ιστορική εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ανάγκη των ανθρώπων για συνύπαρξη και κοινή οργάνωση μέσα σε μια κοινότητα έχει αναφερθεί για πρώτη φορά στην Πολιτεία του Πλάτωνα. Παρά τις διαφορετικές μορφές που έλαβε η έννοια του δήμου στο πέρασμα του χρόνου, είχε πάντα ως στόχο τη διαχείριση των κοινών από τους ελεύθερους πολίτες, δρώντας αντιθετικά σε μια δεσποτική ή αυταρχική εξουσία, μοναρχία. Τα τελευταία 20 χρόνια, γίνεται λόγος για δύο σημαντικές διοικητικές μεταρρυθμίσεις στην πρωτοβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι οποίες όπως ήταν αναμενόμενο περιέλαβαν και σημαντικές εδαφικές αναδιαρθρώσεις. Το σχέδιο "Καποδίστριας" (Ν.2539/1997) που πέτυχε τη συνένωση των 5755 Δήμων και Κοινοτήτων σε 1034 Δήμους και εν συνεχεία το πρόγραμμα "Καλλικράτης" (Ν.3852/2010) που προχώρησε περισσότερο τη συγχώνευση των Δήμων από 1034 σε 325, έπαιξαν ουσιαστικό ρόλο στη χωρική οργάνωση των Δήμων της χώρας. Κύριος στόχος και των δυο αυτών μεταρρυθμίσεων αποτελούσε η δημιουργία των συνθηκών εκείνων, οι οποίες θα εξασφάλιζαν μια αποτελεσματικότερη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων από τους δήμους για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης.(ΧΡΗΣΤΟΣ ΞΥΣΤΡΑΣ, n.d.) Τα προγράμματα «Καποδίστριας» και «Καλλικράτης σχετίζονται με την τοπική αυτοδιοίκηση της χώρας και τέθηκαν σε εφαρμογή με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη των περιφερειακών περιοχών της χώρας. Ωστόσο, το πρώτο πρόγραμμα έληξε ξαφνικά, καθώς δε κατάφερε να υλοποιήσει τους στόχους του. Με την ψήφιση του νόμου 3852/2010, «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης», θεσπίζονται δομικές αλλαγές στη διοικητική οργάνωση της χώρας. Η στόχευση των ρυθμίσεων του νόμου, αναφορικά με τους ΟΤΑ Α΄ βαθμού, αφορά κυρίως στη δημιουργία ισχυρών δήμων, ικανών να προωθήσουν την τοπική ανάπτυξη και να παρέχουν ποιοτικές υπηρεσίες, με παράλληλη μείωση του λειτουργικού τους κόστους.(ΓΩΓΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ and ΚΟΥΤΖΙΑΡΗ ΑΝΝΑ, n.d.). Όμως και σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν ανασταλτικοί παράγοντες, που εμποδίζουν την διεκπεραίωση των απαιτούμενων ενεργειών και έργων.(KAPSALOY EYANGELIA-ATHINA 2017) [3]
Το σχέδιο «Καποδίστριας Η Ελληνική Κυβέρνηση δημοσίευσε το 1997 το Σχέδιο «Καποδίστριας»(νόμος 2539-1997, n.d.). Μέσω του εν λόγω Σχεδίου πραγματοποιήθηκε ένα εύρος μεταβολών σε ότι αφορά στους προηγούμενους νόμους και αυτός είναι ο λόγος που το συγκεκριμένο σύστημα είναι μείζονος σημασίας για την τοπική αυτοδιοίκηση της Ελλάδας. Η κυριότερη αλλαγή που υλοποιήθηκε, είναι η συγχώνευση των κοινοτήτων σε δήμους, προκειμένου να επιτευχθεί μια αποτελεσματικότερη οργάνωση στα πλαίσια της δημόσιας διοίκησης και πιο συγκεκριμένα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο συγκεκριμένος Νόμος ίσχυσε έως τα τέλη του έτους 2010. 2.1. i) ii) Λόγοι που οδήγησαν στη θέσπιση του «Καποδίστρια» Ο μεγάλος αριθμός κοινοτήτων καθιστούσαν δύσκολη την κατανομή των πόρων. Η αδυναμία απορρόφησης των κονδυλίων της ΕΕ από τις κοινότητες και τους δήμους ελλείψει επαρκούς υποδομής δυσχεραίνανε την εκτέλεση έργων "πνοής και ανάπτυξης". iii) Έπρεπε να μειωθεί το υπερβολικό τίμημα που κατέβαλλε το κράτος για τη συντήρηση των κοινοτήτων από τις επιχορηγήσεις και, οι κοινότητες να συγχωνευτούν σε ευρύτερους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, οικονομικά ισχυρότερους. iv) Η ανάγκη αναζωογόνησης της ζωής στην επαρχία, καθώς όλο και περισσότεροι νέοι, απομακρύνονταν από τις μικρές κοινότητες και, στρέφονταν προς τις μεγαλουπόλεις για μια καλύτερη ζωή. 2.2. Οι στόχοι του σχεδίου «Καποδίστριας» Οι στόχοι του προγράμματος σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών μεταρρύθμισης συ- μπεριλάμβαναν: i) Την παροχή υπηρεσιών ισοδύναμης ποιότητας και αποτελεσματικότητας στους κα- τοίκους των πόλεων και των χωριών ii) Την αναβάθμιση του ρόλου των ΟΤΑ και των αιρετών εκπροσώπων τους και τη διεύ- ρυνση της πολιτικής βαρύτητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α ́ βαθμού iii) Τη δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων διοικητικής και οικονομικής αυτοτέ- λειας των ΟΤΑ iv) v) vi) Τη διασφάλιση του σωστότερου συντονισμού των τοπικών δημοσίων επενδύσεων. Την ενίσχυση του "ενδογενούς" δυναμικού της ελληνικής περιφέρειας Τη διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων και τον κοινωνικό έλεγχο της τοπικής εξου- σίας [4]
Την επίτευξη οικονομιών κλίμακας για τον περιορισμό των λειτουργικών δαπάνες και την αύξηση της αποτελεσματικότητας.(ΥΠΕΣ 1997) 2.3. Το πλήθος των Δήμων, πριν και μετά τον «Καποδίστρια» Ο Νόμος «Καποδίστρια» εισήγαγε το νέο όρο των «δημοτικών διαμερισμάτων» (οι πρώην κοινότητες). Λόγω της κατάργησης των κοινοτήτων και την μετατροπή τους σε δημοτικά διαμερίσματα εντός των δήμων έτυχε σημαντικής αντίδρασης σε ορισμένες περιοχές. Πριν τον «Καποδίστρια», υπήρχαν 441 δήμοι και 5382 κοινότητες που διαιρούνταν σε συνοικισμούς. Από το 1913 έως το 1994, ορισμένες Κωμοπόλεις και χωριά ανά την Ελλάδα είχαν μετατραπεί λόγω ραγδαίου πληθυσμού από Αυτόνομες Κοινότητες σε Δήμους, συνενώνοντας και Αυτόνομες Κοινότητες.(Wikidedia) Μετά τον «Καποδίστρια», δημιουργήθηκαν συνολικά 910 δήμοι και 124 κοινότητες, οι οποίες ήταν κυρίως πολύ ορεινοί οικισμοί, χωριά της Περιφέρειας Αττικής και απομακρυσμένα νησιά του Αιγαίου. Οι περισσότεροι είχαν προκύψει από συνενώσεις το 1997 με τον «Καποδίστρια». 2.4. Χρηματοδοτικές δράσεις που ίσχυσαν στον «Καποδίστρια» Το σχέδιο «Καποδίστριας» συνοδευόταν από το Ειδικό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ε.Π.Τ.Α), στο οποίο εντάσσονται πέντε δράσεις υποστήριξης και μεταρρύθμισης. Οι δράσεις αυτές σχετίζονται με : α) Τη χρηματοδότηση των αναγκαίων ελάχιστων δαπανών των Δήμων και των Κοινοτήτων. β) Τη χρηματοδότηση της εκπόνησης των αναγκαίων μελετών για την οργάνωση και μηχανοργάνωση των Δήμων και των Κοινοτήτων, καθώς και του ανθρώπινου δυναμικού τους. γ) Τη χρηματοδότηση της μελέτης και κατασκευής έργων τεχνικής υποδομής για τους Δήμους και τις Κοινότητες, αλλά και λοιπών δημόσιων επενδύσεων τοπικής ανάπτυξης. δ) Τη χρηματοδότηση της διοικητικής, κοινωνικής, αθλητικής και πολιτιστικής υποδομής και σχετικών προγραμμάτων των Δήμων και Κοινοτήτων. ε) Τη χρηματοδότηση έργων ανάλογων με τα προαναφερόμενα β, γ και δ, που αφορούν αποκλειστικά τους Ο.Τ.Α. του άρθρου 1 παράγραφος 5 εδάφια 1 Γ, 2, 3 και 4 και παράγραφος 19 εδάφιο Γ. (Άρθρο 13 (νόμος 2539-1997, n.d.)) [5]
Κρατικές Επιχορηγήσεις Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι(ΚΑΠ) που δημιουργήθηκαν με τον νόμο 1828/89 που προέβλεπε τη χρηματοδότηση των ΟΤΑ μέσα από συγκεκριμένα και από το νόμο καθορισμένα, φορολογικά έσοδα του κεντρικού κράτους(το 20% του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, το 50% των τελών κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, καθώς και το 20% του φόρου ακίνητης περιουσίας).(ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ, n.d.) ΣΑΤΑ – Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Η ΣΑΤΑ διατίθεται αποκλειστικά και μόνο για την εκτέλεση έργων και την εκπόνηση μελετών και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πληρωμή οποιασδήποτε άλλης δαπάνης.(Χρήστος Πάλλης, n.d.) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΗΣΕΑΣ Αναπτυξιακό Πρόγραμμα που καταρτίζεται βάσει του Νόμου 3274/2004, και συγκεκριμένα στα άρθρα 6 - 13, για την υποστήριξη των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) πρώτου βαθμού, ως προς την πραγματοποίηση επενδύσεων τοπικής ανάπτυξης, καθώς και για τη βελτίωση της ποιότητας των υφιστάμενων υποδομών και των παρεχόμενων υπηρεσιών με γνώμονα την αρμονική, ισόρροπη βιώσιμη ανάπτυξη. Το Πρόγραμμα "ΘΗΣΕΑΣ" καταρτίζεται με στόχο: το συντονισμό του συνόλου των επί μέρους πολιτικών που εφαρμόζονται για τους ΟΤΑ πρώτου βαθμού, με κατεύθυνση την ενίσχυση του αναπτυξιακού τους ρόλου και των μεταξύ τους συνεργασιών, την ορθολογική αξιοποίηση των χρηματοδοτήσεων που κατευθύνονται στους ΟΤΑ πρώτου βαθμού, έτσι ώστε να βελτιώνεται η αποδοτικότητά τους, και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των ΟΤΑ πρώτου βαθμού. Το Πρόγραμμα "ΘΗΣΕΑΣ" είχε πενταετή διάρκεια (2005-2009), η οποία μπορεί να παραταθεί, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για δύο επιπλέον έτη (2005-2011). Ίδια Έσοδα Ανταποδοτικά Τέλη και Δικαιώματα: 1. Υπηρεσία καθαριότητας. 2. Υπηρεσία ύδρευσης. 3. Υπηρεσία άρδευσης. 4. Υπηρεσία ηλεκτροφωτισμού. 5. Υπηρεσία Αποχέτευσης. 6. Λοιπά τέλη και δικαιώματα. 7. Έσοδα από παρκόμετρα.(Χρήστος Πάλλης, n.d.) Φόροι και Εισφορές 1. φόρος ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων 2. φόρος ζύθου [6]
4. εισφορά μετατροπής γης σε χρήμα.(Χρήστος Πάλλης, n.d.) 2.5. Ζητήματα που προέκυψαν με την εφαρμογή του «Καποδίστρια» Ο νόμος "Καποδίστρια" ίσως να συνέβαλε σε μία ταχύτερη εισροή των κονδυλίων που προβλέπονταν στα σχετικά προγράμματα της ΕΕ, αλλά δεν προσέφερε τίποτα στην αναμόρφωση της υπαίθρου, καθώς η προδιαγεγραμμένη συρρίκνωση του αγροτικού πληθυσμού, κατ' επιταγή της νέας GATT και της νέας ΚΑΠ καθιστά απαγορευτική μια τέτοια εξέλιξη. Αυτή η διαδικασία λοιπόν επιτείνονταν μέσω των υποχρεωτικών συνενώσεων δήμων και κοινοτήτων, η οποία οδήγησε στη σταδιακή εγκατάλειψη των χωριών και των καταργούμενων κοινοτήτων από τους κατοίκους τους, και στη μαζική συρροή τους στην έδρα του νέου δήμου. Εξάλλου η εκπεφρασμένη άρνηση της ΕΕ να χρηματοδοτήσει (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων) έργα που αφορούν άμεσα τη ζωή των δημοτών, απορρίπτοντάς τα ως μη "αποδοτικά" (πολιτιστικά κέντρα, έργα προστασίας του περιβάλλοντος, ανακαινίσεις κτιρίων για πολλαπλές χρήσεις), και η μονόπλευρη χρηματοδότηση έργων "τουριστικής ανάπτυξης" διαλύει τις αυταπάτες για τα "σωτήρια" κονδύλια της ΕΕ.(Παπαδουκάκης Διονύσης 1999) Έπειτα, πρέπει να αναφερθεί και άλλο πρόβλημα που προέκυψε. Με την πάροδο του χρόνου η έννοια της τοπικής αυτοδιοίκησης έχασε το αρχικό της νόημα. Δηλαδή, στο παρελθόν μεταφραζόταν σαν ανεξαρτησία των τοπικών κοινωνιών σε ότι αφορά στη διαχείριση των τοπικών θεμάτων, ενώ έπειτα από την εφαρμογή του νέου νόμου, απέκτησε το νόημα του τοπικού κέντρου ‘λαϊκής συμμετοχής’. Επίσης, μέσω της ιεραρχικής εσωτερικής διάρθρωσης, την οποία προέβλεπε ο νόμος δεν καθίστατο δυνατή η συμμετοχική προοπτική των κατοίκων του δήμου. Στο σημείο αυτό, πρέπει να τονιστεί, πως στα πλαίσια του εν λόγω νόμου (νόμος 2539-1997, n.d.), ως συμμετοχική προοπτική καλείται η άμεση και ισότιμη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων που αφορούν σοβαρά ζητήματα του δήμου. Συνεπώς, αν και ορίζονται οι αρμοδιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης σε σχέση με τις αρμοδιότητες της κεντρικής εξουσίας, έμμεσα η συγκεκριμένη διάρθρωση έχει σαν σκοπό, απλώς, την διευθέτηση θεμάτων σχετικά με την κεντρική εξουσία από την τοπική αυτοδιοίκηση.(KAPSALOY EYANGELIA-ATHINA 2017) Επίσης, οι αποφάσεις που αφορούσαν τις υποθέσεις της κοινότητας λαμβάνονταν από ένα κεντρικό δημοτικό συμβούλιο, στο οποίο συμμετείχε απλώς ο πρόεδρος του τοπικού συμβουλίου με δικαίωμα ψήφου. Οι κοινότητες κάτω των τετρακοσίων κατοίκων δε είχαν δικαίωμα συγκρότησης τοπικού συμβουλίου και αντίστοιχης αντιπροσώπευσης στο μεγάλο δήμο της περιοχής. Εξάλλου σε αρκετές περιπτώσεις - λόγω εσωκομματικού μοιράσματος της τράπουλας ή πληθυσμιακής υπεροχής ορισμένων κοινοτήτων έναντι άλλων- ορισμένες κοινότητες δεν κατάφερναν να εκλέξουν απευθείας κανένα δημοτικό σύμβουλο, ενώ άλλες επιτύγχαναν πλειοψηφία στα νεοπαγή δημοτικά συμβούλια και επομένως τη μερίδα του λέοντος στην απόσπαση επιχορηγήσεων (κυρίως από την ΕΕ). Συνεπώς ο παραμερισμός των μικρότερων κοινοτήτων προς όφελος των [7]
τους. Πριν την εφαρμογή του νόμου "Καποδίστριας", τα μέλη του κοινοτικού συμβουλίου υπόκειντο στην καθημερινή κριτική των πεπραγμένων τους και αναλάμβαναν κάποιες δεσμεύσεις έναντι των συμπολιτών τους. Η λειτουργία ενός απομακρυσμένου και, ακόμη περισσότερο, αδιαφανούς οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης, που μπορεί να απέχει δεκάδες χιλιόμετρα από τις κοινότητες και τους μικρούς δήμους, με τις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου να πραγματοποιούνται κατ' ουσία εν κρυπτώ, αποκλείει την άσκηση έστω και ενός υποτυπώδους ελέγχου στο έργο τους. Οι νέοι υπερδήμοι ευνοούν τη δημιουργία ενός επαγγελματοποιημένου σώματος τοπικών πολιτικών, που, όντας οι εκλεκτοί κομματικών μηχανισμών ή δρώντας κατ' εντολή ισχυρών οικονομικών συμφερόντων, θα νέμονται κατά αποκλειστικότητα την τοπική εξουσία. 2.6. Συμπεράσματα για το σχέδιο «Καποδίστρια», Η τολμηρή μεταρρύθμιση του «Καποδίστρια», βελτίωσε αισθητά την Τοπική Αυτοδιοί- κηση, δεν δημιούργησε όμως Δήμους οικονομικά αυτάρκεις και με δυνατότητα άντλησης ιδίων πόρων, ούτε διοικητική ικανότητα με καλά οργανωμένες υπηρεσίες και ανθρώπινο δυναμικό, που να αξιοποιούν τις νέες δυνατότητες και νέες τεχνολογίες για την παροχή ποιοτικότερων υπηρεσιών προς τους πολίτες. Ένα ακόμη "αγκάθι", στην εφαρμογή της μεταρρύθμισης, ήταν η μη συνεργασία μεταξύ των τοπικών αρχόντων. Επί πλέον, δεν πραγματοποιήθηκε συνολική ανασυγκρότηση του διοικητικού συστήματος της χώρας, παρά μόνο σε τοπικό επίπεδο. Το εγχείρημα των «Καποδιστριακών Δήμων», δεν πέτυχε ως προς τους στόχους που είχαν τεθεί. Δεν υπήρξε ριζική αλλαγή του πολιτικού και διοικητικού συστήματος των διευρυμένων Δήμων, προκειμένου τα πολιτικά όργανα να αποκτήσουν ουσιαστικό ρόλο στη λειτουργία τους. Επιπλέον, οι «Καποδιστριακοί Δήμοι» δημιουργήθηκαν χωρίς τη διασφάλιση των δομών και διαδικασιών εσωτερικής τους αποκέντρωσης. Τα τοπικά Συμβούλια μέχρι σήμερα έχουν παραμείνει χωρίς πόρους, χωρίς τοπικό πρόγραμμα δράσης, χωρίς ουσιαστική θεσμική λειτουργία, έτσι ώστε να προάγουν τη συμμετοχή και έκφραση των πολιτών. Επομένως, ήταν απαραίτητη η αντικατάσταση τους από τη Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης του σχεδίου «Καλλικράτη».(ΥΠΕΣ, n.d.) [8]
Το πρόγραμμα «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» Το πρόγραμμα «Καλλικράτης» ψηφίστηκε στις 4 Ιουνίου 2010 και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Α', αρ. φύλλου 87, 7 Ιουνίου 2010 ως «Νόμος 3852» με το όνομα «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης». Σημαντικό σημείο του σχεδίου είναι η διοικητική μεταρρύθμιση της αυτοδιοίκησης μέσω της μείωσης του αριθμού φορέων και συγκεκριμένα: Συνένωση Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμοι και κοινότητες) από 1034 σε 325 Δήμους. Συνένωση περίπου 6.000 Νομικών Προσώπων και Δημοτικών Επιχειρήσεων των Δήμων σε λιγότερα από 2000. Αντικατάσταση των 56 νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων σε 13 αιρετές περιφέρειες που θα διαχωρίζονται σε περιφερειακές ενότητες, όμως η Νομαρχία Αθηνών διαιρείται σε τέσσερις περιφερειακές ενότητες, από δύο οι Νομαρχίες Πειραιά, Καβάλας, Κεφαλονιάς και Μαγνησίας και οι Νομαρχίες Κυκλάδων και Δωδεκανήσων από μια περιφερειακή ενότητα ακολουθώντας έτσι τα σημερινά όρια των Περιφερειών. Οι 13 κρατικές περιφέρειες συγκροτήθηκαν σε 7 αποκεντρωμένες διοικήσεις. Η θητεία του δημάρχου και του περιφερειάρχη μετατράπηκε από τετραετή σε πενταετή με διεξαγωγή των εκλογών ταυτόχρονα με τις Ευρωεκλογές. Ο νόμος 3852/2010 άρχισε να ισχύει από 1 Ιανουαρίου 2011. Ο νέος θεσμός των ΟΤΑ, σηματοδοτεί την προσπάθεια συγκρότησης μιας νέας και ολοκληρωμένης αρχιτεκτονικής που αποδίδει σημασία στην κάθε λεπτομέρεια του νέου θεσμικού οικοδομήματος, ώστε αυτό να είναι συνεκτικό, εύρυθμο και λειτουργικό. Το «Πρόγραμμα Καλλικράτης» στόχο έχει να προσδώσει στη χώρα μια σταθερή και σύγχρονη διοικητική και αυτοδιοικητική δομή μόνιμου χαρακτήρα. Σχεδιάστηκε με την επίγνωση δηλαδή ότι πρέπει να ξεπεραστεί η προσέγγιση προσωρινών λύσεων, περιοριζόμενη σε μεταβατικές λύσεις που θα δημιουργούσαν σύντομα ανάγκες νέων ολοκληρωμένων παρεμβάσεων, αναπαράγοντας εκκρεμότητες.(ΓΩΓΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ and ΚΟΥΤΖΙΑΡΗ ΑΝΝΑ, n.d.) [9]
Fleepit Digital © 2021