B Ang UTIL gnA B LITU TOMO I, BILANG 3 REBOKON, DUMALINAO, ZAMBOANGA DEL SUR S.Y. 2025 - 2026 MGA ULAT PAMPAARALAN: RES May Bagong MultiPurpose Hall pahina 1 REBOKON, Dumalinao, Zamboanga del Sur — Isang makasaysayang araw para sa Rebokon Elementary School ang naganap noong Marso 27, 2025 matapos pormal na ipagkaloob sa kanila ang bagong gawang MultiPurpose Hall sa pamamagitan ng isang Turn-Over Ceremony......... PSDS Marites Gacasan-Abad, EdD, nang Itinalaga sa Dumalinao District P uspos ng pag-asa at pananabik ang buong Dumalinao District ngayong Hulyo 2, 2025, nang pormal na itinalaga si Dr. Marites Gacasan-Abad, EdD bilang bagong Public Schools District Supervisor (PSDS). Ginawa ang seremonya ng installation bandang alas10 ng umaga, na dinaluhan ng mga pangunahing opisyal, guro, at kawani mula sa iba’t ibang paaralan. Pinarangalan ang okasyon ng presensya nina ASDS Estrelita A. Peña, Mayor Raul F. Famor, at ilang mga Sangguniang Bayan members, na kapwa nagpaabot ng kanilang taospusong suporta at pagbati sa bagong PSDS. Dumalo rin ang mga school heads mula sa Pitogo at Dumalinao District, gayundin ang mga non-teaching personnel na masiglang nakiisa sa makasaysayang araw na ito. Pinangunahan din ng alkalde, Mayor Famor, ang pahayag ng suporta ng lokal na pamahalaan. Tiniyak niyang magiging kaagapay ng distrito ang bagong administrasyon ng bayan sa mga Pormal - Nicholle Grace Gulangayan BAGONG PAGTATALAGA: Pormal ng itinalaga bilang bagong PSDS ng Dumalinao District si PSDS Marites Gacasan-Abad, EdD ngayong araw na ito, July 2, 2025-10 ng umaga. Masayang dinaluhan ni ASDS Estrelita A. Pena, Mayor Raul F. Famor at mga SB, mga school heads mula sa Pitogo at Dumalinao District at mga non-teaching personnels ang Installation Program na ito. adhikain nito sa larangan ng edukasyon —mula sa pagpapaganda ng pasilidad hanggang sa pagpapalakas ng mga programang pangmag-aaral. Pasasalamat naman ang ipinaabot ni Dr. Abad sa tiwalang iginawad sa kanya. Kanyang binigyang-diin ang pangako na bigyang-prayoridad ang kapakanan ng mga paaralan, guro, at kabataang Dumalinaoan. Dagdag pa niya, “Patuloy po tayong magtutulungan upang mas maitaas ang kalidad ng edukasyon at maisulong ang mga programang tunay na kapaki-pakinabang para sa mga bata.” Patuloy na pananabik ang naramdaman ng lahat ng dumalo habang nagtatapos ang seremonya. REBOKON ELEMENTARY SCHOOL, MAY BAGONG MULTIPURPOSE HALL—ISANG HAKBANG SA MAS MALIWANAG NA BUKAS R ARAL, Tagumpay! pahina 2 Makasaysayan ang araw ng Oktubre 3 para saRebokon Elementary School matapos nitong pangunahan ang Simultaneous School-Based ARAL Program Launching na ginanap ...... Cluster Meet 2025 pahina 2 Isang makasaysayang araw ang naganap sa ginanap na Cluster 3 Meet 2025, kung saan nagtipon-tipon ang pitong paaralan upang ipamalas ang kanilang husay sa palakasan, talento, at disiplina..... Nationwide Earthquake Drill Muling Isinagawa: RES Nakiisa! pahina 2 Muling nakiisa ang Mababang Paaralan ng Rebokon sa sinasagawang “Nationwide Earthquake Drill” noong alas dos ng hapon, ika-6 ng Nobyembre 2025, kasama ang... EBOKON, Dumalinao, Zamboanga del Sur — Isang makasaysayang araw para sa Rebokon Elementary School ang naganap noong Marso 27, 2025 matapos pormal na ipagkaloob sa kanila ang bagong gawang Multi-Purpose Hall sa pamamagitan ng isang Turn-Over Ceremony. Ang proyektong ito ay pinangungunahan at suportado ng iba’t ibang sangay ng Philippine Army at lokal na pamahalaan, bilang bahagi ng kanilang patuloy na adbokasiya para sa kapayapaan, kaunlaran, at serbisyong pangkomunidad. Pinangunahan ni Hon. Junaflor S. Cerilles ang seremonya, kasama ang mga opisyal ng 547th Engineer Battalion, 53rd Infantry Battalion, at iba pang yunit ng Army na katuwang sa pagpapatayo ng nasabing pasilidad. Ipinakita rin sa programa ang suporta ng DepEd at komunidad ng Rebokon na lubos na nagpasalamat sa handog na imprastraktura. Ang bagong Multi-Purpose Hall ay magsisilbing lugar para sa iba’t ibang aktibidad ng paaralan—mga programa, pulong, sports activities, at evacuation area sa panahon ng kalamidad. Ito ay malaking tulong para sa mga guro, magaaral, at buong barangay na madalas gumamit ng espasyo para sa iba’t ibang pangangailangan. Ayon sa mga guro at magulang, ang proyekto ay patunay na ang pagsisikap at pagtutulungan ng pamahalaan at komunidad ay nagbubunga ng positibong pagbabago para sa kinabukasan ng kabataan. Tiniyak din ng mga opisyal ng Army na patuloy silang maghahatid ng proyekto at serbisyo na magpapalakas sa ugnayan ng militar at sibilyang pamayanan. Bukod sa seremonyang isinagawa, nagkaroon din ng pagkakataon ang mga guro, magulang, at barangay officials na magpahayag ng kanilang pasasalamat. Ipinunto nila na ang bagong MultiPurpose Hall ay hindi lamang gusali, kundi simbolo ng pagkakaisa ng komunidad at suporta ng pamahalaan sa edukasyon. Maraming magulang ang natuwa dahil mas magiging maayos na ang mga programa ng paaralan, lalo na ang mga pagtitipon, training, at iba’t ibang school activities na dati ay hirap isagawa dahil sa kakulangan ng espasyo. Ipinahayag din ng administrasyon ng Rebokon Elementary School na patuloy nilang pangangalagaan ang pasilidad at sisiguraduhing magagamit ito nang mahusay para sa kapakanan ng lahat ng mag-aaral. Ayon sa kanila, ang bagong Multi-Purpose Hall ay magsisilbing sentro ng pang-edukasyon, pang-komunidad, at kultural na gawain—isang lugar. Sa pagtatapos ng programa, nag-iwan ng mensahe ang mga kinatawan ng paaralan: “Ang Multi-Purpose Hall na ito ay hindi lamang gusali, kundi simbolo ng pag-asa at pag-unlad para sa aming mga mag-aaral. Maraming salamat sa lahat ng tumulong upang maisakatuparan ito.” Ang seremonya ay naging makulay, mataimtim, at puno ng pasasalamat— isang bagong yugto para sa Rebokon Elementary School at komunidad na tiyak na magbibigay ng mas malawak na oportunidad sa susunod pang mga henerasyon. - Nicholle Grace Gulangayan
gnA B TOMO I, BILANG 3 S.Y. 2025 - 2026 Ang Kuha ni: Rosmar Cullano UTIL LITU BALITA OPISYAL NA PAHAYAGAN SA FILIPINO NG MABABANG PAARALAN NG REBOKON PAGMASDAN | ARAL Program, Tagumpay sa RES! M !SER as yapmugaT ,margorP LARA | NADSAMGAP ni: Vilkas James Masling akasaysayan ang araw ng Oktubre 3 para sa Rebokon Elementary School matapos nitong pangunahan ang Simultaneous School-Based ARAL Program Launching na ginanap nang alas-10 ng umaga. Naging makulay, makahulugan, at puno ng pag-asa ang naturang programa na naglalayong palakasin ang suporta para sa mga mag-aaral sa kanilang paglalakbay tungo sa mas mataas na antas ng pagkatuto. Muling pinagtibay ng programang may temang “Bawat Bata, May Gabay; Bawat Pangarap, AbotKamay” ang layunin nitong tulungan ang bawat bata na mapaunlad ang kanilang kaalaman at mapalakas ang kanilang kakayahang makamit ang kani-kanilang mga pangarap. Bahagi nito ang pagtitiyak na ang bawat magaaral ay mabibigyan ng sapat na patnubay, suporta, at oportunidad upang mahubog hindi lamang ang kanilang talino, kundi pati ang kanilang karakter at disiplina. Malalim ang kahulugan ng pagdalo at pakikisa ng mga guro, magulang, at mag-aaral sa naturang seremonya. Sa kanilang mga mensahe, binigyang-diin ng mga guro na ang ARAL Program ay hindi lamang dagdag na gawain kundi isang makabuluhang hakbang tungo sa mas mataas na kalidad ng edukasyon. Ipinahayag nila ang kanilang dedikasyon na patuloy na gabayan ang mga bata sa bawat hakbang ng kanilang pag-aaral. Masigabong suporta din ang ipinamalas ng mga magulang, na nagpaabot ng kanilang pasasalamat sa paaralan sa pagsisikap nitong ipatupad ang mga programang tutulong sa pag-unlad ng kanilang mga anak. Pinuri nila ang inisyatiba ng DepEd at ng Rebokon Elementary School sa pagbibigay ng dagdag-gabay sa mga batang nahihirapan o nangangailangan pa ng karagdagang tulong sa pag-aaral. Mas lalong naging makulay ang programa nang nagsagawa ang mga mag-aaral ng mga pagtatanghal na nagpakita ng kanilang talento, sigasig, at pagnanais na matuto. Ang kanilang mga ngiti at kasiglahan ay naging patunay na ang ARAL Program ay tunay na nagbibigay ng inspirasyon sa kanila upang maging mas masipag, mas handa, at mas determinado sa pag-abot ng kanilang mga pangarap. Masusing ipinaliwanag din sa pagtitipon ang mga layunin ng programa—kabilang na ang pagpapalakas ng reading and numeracy skills, pagbibigay ng remediation at enrichment activities, at mas malapit na pakikipag-ugnayan sa mga magulang upang matutukan ang progreso ng bawat bata. Ang lahat ng ito ay naglalayong makapagtatag ng isang komunidad na sabay-sabay nagtutulungan para sa ikabubuti ng mga mag-aaral. Malinaw na ipinakita ng buong komunidad ng Rebokon Elementary School ang kanilang solidong suporta sa programa. Sa pamamagitan ng kooperasyon at pagkakaisa, inaasahan na ang ARAL Program ay magbubunga ng mas matatag na pagkatuto, mas mataas na kumpiyansa sa sarili ng mga bata, at mas malawak na oportunidad para sa kanilang kinabukasan. Matiyagang pinangarap ng paaralan ang isang sistematikong programa tulad ng ARAL na tunay na makakapagbigay ng dagdag-gabay sa mga mag-aaral. Kaya naman, ang matagumpay na paglulunsad nito ay Cluster Meet 2025, Matagumpay na Idinaos! I ,5202 teeM retsulC !soanidI an yapmugataM sang makasaysayang araw ang naganap sa ginanap na Cluster 3 Meet 2025, kung saan nagtipon-tipon ang pitong paaralan upang ipamalas ang kanilang husay sa palakasan, talento, at disiplina. Ang aktibidad ay nagtampok hindi lamang ng kompetisyon, kundi pati ng matibay na samahan at pagkakaisa sa pagitan ng mga guro, mag-aaral, at mga pinuno ng paaralan. Mula sa unang bahagi ng programa, dama na agad ang sigla at enerhiya ng bawat delegasyon. Ang mga batang kalahok ay may dalang kumpiyansa at determinasyon, habang ang kanilang mga coach at guro ay nagpakita ng buong suporta at dedikasyon. Ang bawat paaralan ay ipinresenta sa pamamagitan ng kanilang competing teams, na buong gilas na nagmartsa at nagpakita ng kanilang identidad at espiritu ng pagiging atleta. Mas pinatingkad ng iba’t ibang kompetisyon ang diwa ng paligsahan, kung saan naging tampok ang mga larong pampalakasan tulad ng athletics, ball games, at iba pa. Hindi lamang lakas ang ipinakita ng mga kalahok, kundi pati ang disiplina, teamwork, at respeto sa kapwa manlalaro. Marami ring magulang ang dumalo upang magbigay-suporta, na nagdagdag ng saya at inspirasyon sa buong aktibidad. Sa talumpati ng mga school heads, binigyang-diin nila ang kahalagahan ng Cluster Meet bilang isang mahalagang bahagi ng holistic development ng mga mag-aaral. Hindi lamang ito tungkol sa pagwawagi, kundi higit sa lahat ay ang pagkatuto ng mga bata ng mahahalagang aral—katatagan sa pagsubok, pagpapahalaga sa pagsusumikap, at pagkakaroon ng magandang sportsmanship. ni: Shanice Pedroso Pinuri rin nila ang pagsisikap ng mga guro-coaches na buong pusong naghanda at nagbantay sa kanilang mga atleta. Ang kanilang dedikasyon ang isa sa mga dahilan kung bakit matagumpay at maayos na naisagawa ang programa. Ang suporta ng komunidad at bawat stakeholder ng paaralan ay malinaw ring nakatulong sa tagumpay ng pagdiriwang. Sa kabuuan, ang Cluster 3 Meet 2025 ay naging isang matagumpay, makabuluhan, at makahulugang pagtitipon. Patunay ito na kapag sama-samang kumilos ang paaralan, komunidad, at mga guro, kayang makamit ang mga layunin para sa kapakanan at pagunlad ng bawat batang Pilipino. nagbukas ng bagong kabanata para sa Rebokon Elementary School—isang kabanatang puno ng pagasa, pangarap, at pangakong hindi pababayaan ang anumang bata sa kanilang paglalakbay sa edukasyon. Mula sa pamunuan, mga guro, magulang, hanggang sa bawat batang Rebokonian, nananatiling buhay ang diwa ng pagtutulungan at malasakit. Ang ARAL Program ay hindi lamang proyekto, kundi isang panata —panatang tiyaking ang bawat bata ay may gabay, may pag-asa, at may pagkakataong abutin ang isang maliwanag na bukas. NATIONWIDE EARTHQUAKE DRILL MULING ISINGAWA: REBOKON ES NAKIISA: ni :Chrizsha Cajote KAHANDAAN: Sa anumang sakuna, dapat ay laging handa. M uling nakiisa ang Mababang Paaralan ng Rebokon sa sinasagawang “Nationwide Earthquake Drill” noong alas dos ng hapon, ika-6 ng Nobyembre 2025, kasama ang mga guro at mag-aaral. Layunin ng aktibidad na mas mapalakas ang kahandaan ng mga bata sakaling magkaroon ng lindol—lalo na ngayon na sunud-sunod na malalakas na pagyanig ang naranasan sa ilang bahagi ng Mindanao. Ayon sa lokal na Disaster Risk Reduction and Management Council (DRRMC), napakahalaga ng regular na pagsasagawa ng mga earthquake drill sa paaralan, lalo na sa oras ng klase, kung saan wala ang mga magulang upang gumabay sa mga mag-aaral. Sa pamamagitan ng mga ganitong pagsasanay, natututo ang mga bata na kumilos nang maayos, huwag mag-panic, at sundin ang tamang hakbang para sa kanilang kaligtasan. Isa rin itong paraan upang masuri ang kahandaan at kapasidad ng mga opisyal ng paaralan at mga kinatawan ng komunidad sa pagtugon sa anumang emergency na maaaring idulot ng sakuna o kalamidad. Nagsimula ang drill sa maagang pagpapaliwanag ng mga guro sa mga estudyante tungkol sa kahalagahan ng pagiging handa. Pinakita ang tamang hakbang sa “Duck, Cover, and Hold”, kabilang ang ligtas na pagyuko sa ilalim ng mesa, pagtakip sa ulo at leeg, at mabilis na paglikas patungo sa nakatalagang evacuation area. Bukod dito, tinalakay rin ang mga dapat gawin pagkatapos ng lindol, tulad ng pag-iwas sa mga sirang kagamitan at pagtulong sa kapwa. Naging maayos at matiwasay ang drill dahil sa aktibong pakikiisa ng mga mag-aaral, mga guro, at mga lokal na opisyal ng barangay. Bukod sa praktikal na pagsasanay, nagkaroon din ng pagkakataon ang mga estudyante na magsagawa ng role-playing exercises, kung saan ginaya nila ang pagtulong sa mga kaklase at pagsunod sa utos ng mga guro. Ang ganitong pamamaraan ay nagpalalim sa kanilang pang-unawa sa kahalagahan ng bawat hakbang sa panahon ng sakuna. Sa kabuuan, naging matagumpay ang drill at nag-iwan ng mahalagang paalala sa bawat batang Rebokonian— na ang pagiging handa ay susi sa kaligtasan. Pinuri rin ng lokal na DRRMC ang disiplina at kooperasyon ng mga bata, guro, at opisyal, na nagsilbing halimbawa kung paano dapat tumugon sa anumang sakuna.
UTIL B LITU TOMO V, BILANG 1 S.Y. 2025 - 2026 Ang gnA BALITA OPISYAL NA PAHAYAGAN SA FILIPINO NG MABABANG PAARALAN NG REBOKON Silakbo ng Talino onilaT gn obkaliS --- Albert Mer Flores --- Pinuri rin sila ng lokal na pamahalaan bilang inspirasyon sa kabataan, dahil hindi lamang nila dala ang pangalan ng kanilang paaralan, kundi ang karangalan ng buong komunidad. Sa huli, ang kanilang kwento ay patunay na ang tagumpay ay nakukuha hindi lamang sa galing, kundi sa tamang patnubay, suporta ng komunidad, at pusong handang matuto at lumaban. Sa Rebokon, tunay ngang bata pa lang, kampyon na. R EBOKON, ZAMBOANGA DEL SUR — Muling nagningning ang pangalan ng Rebokon Elementary School matapos makapasok sa QUALCI 4 Math-Science Quest ang dalawang batang iskolar ng paaralan: Junsin Clyde C. Brobo at Mc Ryjel J. Tacluban, kasama ang kanilang masigasig na coach na si Johna Ancajas. Sa katatapos na distrito at inter-school competitions, kapwa nakamit ng dalawang mag-aaral ang ika-2 puwesto sa kanikanilang larangan: si Junsin Clyde sa Science-Math Chess, at si Mc Ryjel sa Math Quiz, dahilan upang sila ay mag-qualify at opisyal na maging bahagi ng mga kalahok sa QUALCI 4 level, isa sa pinaka-inaabangan at prestihiyosong kumpetisyon sa rehiyon. Ayon sa ulat, ipinamalas ni Junsin ang pambihirang husay sa logic at strategic play na siyang nagdala sa kanya sa ikalawang puwesto kontra sa ilan sa pinakamahuhusay na batang chess player sa distrito. Sa kabilang banda, bumida naman si Mc Ryjel sa kanyang matalas na pag-iisip at mabilis na pagsagot sa komplikadong Math problems, na nagpabilib sa mga hurado at kapwa kalahok. Ayon kay Coach Johna Ancajas, ang kanilang tagumpay ay bunga ng dedikasyon, araw-araw na pagsasanay, at mataas na disiplina ng dalawang mag-aaral. “Hindi madali ang training. Ngunit ipinakita nila ang sipag at determinasyon. Sila ang halimbawa ng batang handang magsikap para sa pangarap,” ani Ancajas. Ikinatuwa naman ng buong Rebokon Elementary School ang pagkapanalo ng kanilang mga kinatawan. Ayon kay Principal, ipinagmamalaki ng paaralan ang pag-angat ng kanilang mga mag-aaral sa larangan ng Math at Science, patunay na ang talento at talino ay patuloy na umuusbong sa komunidad. Sa kanilang nalalapit na pagharap sa QUALCI 4, inaasahan ng mga guro at magulang na lalo pang magpupursige sina Junsin at Mc Ryjel upang mas makamit ang mas mataas na ranggo. Kasalukuyan silang sumasailalim sa mas mahigpit na training upang mas mapahusay pa ang kanilang kaalaman at kumpiyansa. Higit sa lahat, ang tagumpay nina Junsin at Mc Ryjel ay nagsisilbing paalala na ang edukasyon at oportunidad ay patuloy na nagbubukas ng pintuan sa mga batang may pangarap at determinasyon. Sa bawat problemang nasosolve, bawat chess move na matiyagang pinag-iisipan, at bawat araling paulit-ulit na pinagpapraktisan, unti-unting humuhubog ang kanilang kinabukasan. Ayon sa mga guro ng Rebokon ES, ang kanilang kwento ay hindi lamang kwento ng panalo, kundi kwento ng pagtitiyaga, pagsuporta ng pamilya, at sama-samang pagsisikap ng isang paaralan na naniniwalang ang bawat bata ay may kakayahang umangat at magtagumpay. MALINIS NA KAMAY, LIGTAS NA BUHAY YAHUB AN SATGIL ,YAMAK AN SINILAM Ipinagdiwang ng buong komunidad ng Rebokon Elementary School ang Handwashing Day 2025 na may temang “Hands Up for Safety: Clean Hands Save Lives,” isang kampanyang layuning palakasin ang wastong gawi sa paghuhugas ng kamay upang maiwasan ang pagkalat ng sakit sa paaralan at komunidad. Sa pangunguna ng Department of Education at pakikipagtulungan ng iba’t ibang sektor pangkalusugan, naging makabuluhan ang naturang selebrasyon dahil sa mga isinagawang demonstrasyon, talakayan, at aktibidad na nagbigay-kaalaman sa kahalagahan ng tamang handwashing—lalo na sa mga bata. Ayon kay Jose B. Lingad Memorial General Hospital (JBLMGH) Supervising Senior Infection Prevention and Control Nurse Reden Galang, mahalaga ang kampanyang ito upang makabuo ng pangmatagalang gawi sa kalinisan. Binigyang-diin niya na “Ang tamang paghuhugas ng kamay ay isa sa pinakamadali, pinakamura, at pinakaepektibong paraan upang maiwasan ang impeksyon. Kapag nalinang ang habit na ito, mas ligtas ang bawat pamilya at komunidad.” Sa kanyang talumpati, ipinaliwanag ni Nurse Galang ang limang tamang hakbang sa paghuhugas ng kamay: basain, sabunin, kuskusin, banlawan, at patuyuin. Pinangunahan din niya ang isang sabayang handwashing drill na masayang sinundan ng lahat ng mag-aaral mula Kinder hanggang Grade 6, kasama ang mga guro at nonteaching staff. Dagdag pa rito, nagsagawa ng Handwashing Quiz Bee, poster-making contest, at educational games na nagpatibay sa pag-unawa ng mga bata sa konsepto ng hygiene. Ang mga batang nagpakita ng natatanging kaalaman at kasipagan ay binigyan ng sertipiko at simpleng parangal upang lalo silang maengganyo. Ayon sa pamunuan ng paaralan, ang Handwashing Day 2025 ay hindi lamang selebrasyon kundi isang paalala na ang kalinisan ay dapat araw-araw isabuhay. “Kung malinis ang kamay, malayo sa sakit. At kung malayo sa sakit, mas handang mag-aral at mangarap ang bawat bata,” ayon sa Principal ng Rebokon Elementary School. Sa pagtatapos ng programa, nagbigay-pugay ang paaralan sa lahat ng sumuporta sa kampanya, partikular na kay Nurse Reden Galang na nagpaabot ng kanyang mensahe ng patuloy na pag-iingat: “Sa bawat hugaskamay, nagsisimula ang isang ligtas na bukas.” Ang Handwashing Day 2025 ay nagsilbing inspirasyon para sa buong komunidad na ipagpatuloy ang simpleng gawi na may malaking epekto sa kalusugan. Sa pamamagitan ng sama-samang pagsisikap, nagiging mas ligtas, mas malusog, at mas handa ang mga kabataan sa hamon ng panahon.
UTIL B EDITORYAL LITU TOMO V, BILANG 1 S.Y. 2025 - 2026 Ang gnA OPISYAL NA PAHAYAGAN SA FILIPINO NG MABABANG PAARALAN NG REBOKON Bantay Kalikasan K ni: Reanna Mae Bendula B Sino ang Nagkulang? - Caye Xyriel Habagat- ilang isang mag-aaral, madalas kong marinig ang tungkol sa DepEd Aral Program na para daw makatulong sa aming pag-aaral. Pero kahit maganda ang layunin, napapaisip pa rin ako: Sino nga ba ang may mali? Bakit sa dami ng programa, marami pa ring nahihirapang mag-aral? Noong Oktubre 18, 2024 pinirmahan ni Pangulong Ferdinand R. Marcos Jr. ang panibagong batas na tinatawag na Academic Recovery and Accessible Learning (ARAL) Act. Napakahalaga daw ng batas na ito dahil nakatutulong ito na matiyak na lahat ng bata sa Pilipinas makakakuha ng maayos at abot-kayang edukasyon. Makatutulong daw ito na mabigyan ng pagkakataon ang bawat magaaral na matanggap ang kaalamang dapat nilang naaasam, nang sa gayon hindi sila maiwan. Ngunit ang tanong, “ Solusyon nga bah ito?” Sinasabi ng iba na kasalanan daw ng mga estudyante dahil puro cellphone at social media. Oo, minsan distracted kami, pero hindi ibig sabihin tamad na agad. Marami sa amin ang hirap sa bahay, kulang sa gamit, at minsan walang tahimik na lugar para mag-aral. Hindi patas kung kami lang ang sisisihin. Hindi rin dapat puro guro at magulang ang puntirya. Ang mga magulang, may trabaho at problema rin. Ang mga guro naman, sobra ang dami ng ginagawa at kulang sa suporta. Kahit gusto nilang turuan kami nang mas maayos, limitado ang oras at resources nila. Hindi madaling maging guro ngayon. Kaya para sa akin, hindi isang tao ang may kasalanan kundi ang mismong sistema. Kulang sa pondo, mabagal ang pagbabago, at malakas ang impluwensya ng digital world sa kabataan. Maganda ang DepEd Aral Program, pero hindi ito sapat kung hindi magtutulungan ang pamahalaan, paaralan, magulang, at kaming mga estudyante. Lahat dapat may ambag para gumanda ang edukasyon at nang tayo umusad naman. Dagdag pa rito, mahalagang maunawaan na ang tunay na pag-unlad sa edukasyon ay hindi nasusukat sa dami ng programang ipinapatupad kundi sa kalidad ng tulong na naibibigay sa bawat mag-aaral. Kung nais nating maging epektibo ang ARAL Program, kailangan itong samahan ng sapat na learning materials, training para sa mga guro. Sana Kami naman ang “Ipanalo” K urapsyon, kurapsyon, kurapsyon! “Flood control, ghost project, budget insertion, etc.” Sa tuwing may balitang may opisyal ng gobyerno na nagnakaw ng pondo o nagbulsa ng pera ng bayan, hindi ko maiwasang tanungin: May konsensya pa ba ang ilan sa ating mga namumuno? Habang paulit-ulit na nangyayari ang korapsyon, kaming mga kabataan ang direktang naaapektuhan. Bawat pisong nawalang parang bula ay katumbas ng pagkakataong dapat sana’y para sa edukasyon at kinabukasan namin. Kaya gusto naming isigaw: “KAMI NAMAN ANG ISIPIN NINYO!” Ramdam na ramdam namin sa paaralan ang epekto ng korapsyon. Kulang ang classrooms, walang mga bagong libro, sirang upuan, at madalas walang sapat na gamit, mga guro namin ang nag-aabono. Kapag nakikita namin ang ganitong kakulangan, sumasagi sa isip namin: Kung nagamit lang ng tama ang pera ng bayan, hindi ba dapat mas maayos ang mga paaralan? Pero dahil may mga pinunong walang kinikilalang konsensya, kami ang nagdurusa. Mas masakit pa, hindi lang ngayon ang nawawala kundi pati ang kinabukasan. Kapag tuloy-tuloy ang korapsyon, paano kami magkakaroon ng maayos na trabaho, magandang edukasyon, at mas ligtas na pamumuhay? Parang unti-unting kinukupit ang pag-asa naming magkaroon ng mas maunlad na bukas. Kaya paulit-ulit naming sinasabi sa mga nasa puwesto: “KAMI NAMAN ANG ISIPIN NINYO!” dahil kami ang susunod na henerasyong magdadala sa bansang ito. - Rhea Mae Cabilan- a gimbal-gimbal na talaga ang mga pangyayari sa ating kapaligiran ngayon. Parang araw-araw, may bago na namang balita tungkol sa lindol, pagbaha, pagguho ng lupa, matinding init, o biglaang malakas na ulan. Hindi na ito basta simpleng pangyayari—ito’y malinaw na sigaw ng kalikasan na pagod na, sugatan na, at halos wala nang makapitan. Sa sunod-sunod na kalamidad, libo-libong buhay ang naglaho, kabuhayan ang nagiba, at mga tahanang minsan ay puno ng saya ay ngayo’y naging guho at abo na lamang. Pero bakit nga ba ito nangyayari? Sino ba talaga ang may sala? Ang Diyos ba na lumikha ng mundong ito o ang taong dapat nag-alaga rito? Kung tatanungin natin ang kalikasan, malinaw ang sagot: tayo ang may kagagawan. Tayong mga tao—tayong lahat—ang nagdulot ng sugat na ngayon ay nagpapahirap sa atin mismo. Sa tagal ng panahon, naging bulag tayo sa ating responsibilidad. Tinalikuran natin ang tungkuling pangalagaan ang Inang Kalikasan. Pinutol natin ang mga punong nagbibigay ng buhay. Nilason natin ang mga ilog. Itinuring natin ang lupa bilang basurahan. Tila ba walang salitang “pangalagaan,” kundi puro “gamitin,” “pakinabangan,” at “abusuhin.” Hindi natin naisip na ang ginagawa nating pang-aabuso ay hindi lamang sa ngayon, kundi pati sa susunod na henerasyon. At ngayon, marahas nang gumaganti ang kalikasan. Hindi siya nananakit dahil gusto niya—nananakit siya dahil sobra na ang sakit na ibinigay natin sa kanya. Baha na umaabot hanggang dibdib, lindol na walang babala, bagyong tila higanteng wawasak sa lahat ng madaanan—lahat ng iyan ay paalala na hindi siya laruan. Hindi siya bagay na kapag nasira, ay maaari mong bilhin muli. Kailan ba tayo magigising sa katotohanang tayo mismo ang sumira sa mundong tinitirhan natin? Kailan ba natin matatanto na ang mga basurang itinatapon natin kung saan-saan ay babalik din sa ating kublihan? Kailan ba tayo titigil sa pagputol ng puno, parang hindi mahalaga ang hangin na ating nilalanghap? Kailan tayo gugawa ng hakbang para ayusin ang mga pagkakamali natin? Saka na lang ba tayo kikilos kapag huli na ang lahat? Kapag ang mundong kinalakihan natin ay naging lugar na hindi na maaaring tirhan? Kapag ang ating mga anak at apo ay namumuhay sa takot, init, at gutom dahil sa ating kapabayaan? Paano na sila? Paano na ang kinabukungdang ipinangangarap natin para sa kanila? Hindi pa huli ang lahat—ngunit papunta na tayo roon kung patuloy tayong mananahimik. Kaya ngayon, panahon na para magising. Panahon na para magkaisa, kumilos, at sumuporta sa mga programang naglalayong protektahan ang kapaligiran —tulad ng waste management, reforestation, at tamang pangangalaga sa tubig at lupa. Maliit man ang iyong ginagawa. Kaya ang tanong namin: Kailan matatapos ang korapsyon? Kailan gigising ang konsensya ng mga namumuno? Hindi sapat ang pangakong pagbabago— kailangan ito maramdaman sa gawa, hindi sa salita. Mga magulang, pumili kayo ng lider na may integridad and kakayahan mamuno at huwag pasisilaw sa kakarampot na perang ipinamahagi tuwing eleksyon. At bilang kabataan, hindi kami titigil sa pagiging mapanuri at matapang. Hangga’t may korapsyon, mananatiling nakabitin ang kinabukasan namin. At hindi kami papayag na manatiling tahimik, dahil panahon na para marinig ang sigaw namin: “KAMI NAMAN ANG ISIPIN NINYO!”
UTIL B EDITORYAL LITU TOMO V, BILANG 1 S.Y. 2025 - 2026 Ang gnA OPISYAL NA PAHAYAGAN SA FILIPINO NG MABABANG PAARALAN NG REBOKON Inaasam na Silid-aralan, Bigyang Katuparan I sa sa mga pangunahing salik upang makamit ang de-kalidad na edukasyon ay ang pagkakaroon ng ligtas, maaliwalas, at komportableng silid-aralan. Mahalaga ito hindi lamang para sa pagkatuto ng mga bata, kundi pati na rin sa paghikayat sa kanila na pumasok araw-araw. Sa maraming pampublikong paaralan, ang maayos na pasilidad ay nagiging pundasyon ng siglang pangedukasyon—ngunit sa ilang lugar, nananatili itong pangarap. “Simula ng pagpasok ko, narinig ko na mula sa aming mga guro na magkakaroon na raw kami ng bagong silid-aralan,” pahayag ng isang mag-aaral mula sa Rebokon Elementary School. “May mga inhenyero na ring nagsisiyasat mula sa LGU at DepEd. Sabi pa nila, dalawampung taon lang daw ang lifespan ng mga gusali. Pero heto, mas matanda pa sa lolo namin ang mga silid-aralan na ginagamit namin.” Ayon sa mga guro at magulang, matagal nang idinulog sa kinauukulan ang kalagayan ng mga lumang silid-aralan, ngunit nitong taon lamang nasimulan ang aktwal na pag-inspeksyon. Sa kabila nito, dalawang bagong silid-aralan lamang ang naibigay—malayo. Sa kabila ng mabagal na proseso, hindi nawawalan ng pag-asa ang mga guro at mag-aaral. Ayon sa DepEd district office, prayoridad pa rin ang paglalaan ng mas maraming silid-aralan sa mga paaralang nangangailangan, kabilang ang Rebokon Elementary School. May nakatakdang susunod na assessment para sa posibleng ikalawang batch ng konstruksyon bago matapos ang taon. Para sa mga estudyante, ang bagong silid-aralan ay higit pa sa istruktura—ito ay simbolo ng pagasa, pag-unlad, at pagkakaroon ng mas magandang kinabukasan. “Sana po madagdagan pa ang silid,” sabi ng isa sa mga batang magaaral. “Mas masarap po mag-aral pag maganda ang classroom.” Habang patuloy na umaasa ang komunidad sa konkretong aksyon, malinaw ang kanilang panawagan: ang inaasam na silid-aralan ay hindi dapat manatiling pangako lamang, kundi isang katuparan na mararamdaman at magagamit ng bawat batang Pilipino. ni: Reanna Mae Bendula Sino ang nagkulang, Guro o Magulang? Sa panahong ito, kahit saan ka man magpunta, makikita ang lumalalang paguugali ng ilang kabataan. Kung ihahambing sa mga nakaraang henerasyon, kitang-kita ang malaking pagbabago. Noon, kapag nagkamali ang bata at mapagalitan ng magulang, tumatahimik, umiiyak, at taos-pusong humihingi ng tawad. Ngunit ngayon, marami ang nawawala na ang respeto— hindi lamang sa magulang, kundi pati sa guro at mga nakatatanda. Maraming nakatatanda ang umaangkin na tinuruan ang kabataan ng tamang asal sa pamamagitan ng pamilya, paaralan, at simbahan. Ngunit sa kabila nito, nagtataka ang marami: bakit ganito ang kanilang paguugali kung talagang pinaghirapan silang turuan? Isa sa mga pangunahing tanong na bumabalot sa isyung ito: Nakita ba ng kabataan ang tamang asal sa mga nakatatanda? O puro salita lamang ang naipapasa, ngunit hindi naisasabuhay? Ayon sa mga eksperto, isa sa mga dahilan ng ganitong kalagayan ay ang kakulangan ng magandang halimbawa mula sa mga nakatatanda. Hindi sapat ang puro pangaral; kailangang makita ng kabataan ang integridad, disiplina, at paggalang sa bawat kilos ng kanilang guro, magulang, at komunidad. Kapag ang salita at gawa ay magkaiba, nawawala ang epekto ng pagtuturo. Dagdag pa rito, marami ang nag-aalala na kulang ang kabataan sa gabay sa espiritwalidad. Ang pagtuturo ng takot at pagmamahal sa Diyos ay mahalagang pundasyon upang hubugin ang tamang pag-uugali. Kung hindi ito naipapakita at naipapamalas sa tahanan at paaralan, paano matututuhan ng kabataan ang tamang landas? Ngunit hindi naman masama ang makibagay sa pagbabago ng panahon o teknolohiya. Ang hamon lamang ay huwag kalimutan na ang tamang asal, respeto, at disiplina ay walang kapantay na aplikasyon sa digital na mundo. Kahit gaano pa ka-advance ang teknolohiya, hindi nito mapapalitan ang pangangailangan ng personal na gabay at mabuting halimbawa. Sa ganitong konteksto, malinaw na panawagan sa lahat: magulang, guro, simbahan, at iba pang nakatatanda— magkaisa at maging modelo sa kabataan. Ang pagtuturo ng tamang asal ay dapat sabay sa pagiging mabuting halimbawa. Kailangan ng bukas na komunikasyon, pagtutulungan, at higit sa lahat, pagkilos bago pa man huli ang lahat. Ang kabataan ngayon ay salamin ng ating mga nakatatanda,” wika ni Dr. Lea Santos, child development specialist. “Kung gusto nating magkaroon ng disiplinado, responsable, at maayos na henerasyon, kailangan nating simulan sa sarili natin.
ng Gadgets S a paglipas ng mga panahon, dala nito ang pagbabago sa lahat ng aspeto sa buhay. Kagaya ng mabilis na paglago ng agham at teknolohiya kasama na ang nga tinatawag na “hi tech gadgets”, na pinaniniwalaang isa sa dahilan ng pagbaba ng kalidad ng kalusugan ng tao sa buong mundo. Ayon sa mga eksperto, ang sobrang paggamit ng digital gadgets gaya ng smartphones, tablets, Ipad’s at iba pa ay nakakaapekto sa kalusugan ng mga tao lalong-lalo na sa mga kabataan. Pinapaalahanan ng DSWD o Department of Social Welfare and Development ang mga magulang na gabayan ang mga anak at limitahan ang oras ng paggamit ng gadgets. Mapanganib umano ito hindi lang sa radiation na makukuha ng katawan dito kungdi maaari ring mapabayaan ang pagkain sa saktong oras at nagpipigil na umihi dahil ayaw mabitawan ang gadgets lalo na kung ito ay naglalaro. Ang labis rin na paglalaro ng online games ay nakababahala sapagkat maari nilang gayahi n ang mga masasamang character na nakakaapekto sa kanilang pag-uugali lalo na’t nasa developmental stage pa Source: Juantambayan.me Dulot B UTIL B AGHAM at Teknolohiya LITU TOMO V, BILANG 1 S.Y. 2025 - 2026 Ang gnA OPISYAL NA PAHAYAGAN SA FILIPINO NG MABABANG PAARALAN NG REBOKON - Rheanne Lozada- ang isang bata. Payo ng mga eksperto lalo na sa mga magulang na nasa elementarya, kung bibigyan ng pagkakataon ang inyong mga anak na gumamit ng mga digital gadgets, sanayin silang gumamit ng mga APPS na maaring makatulong lalo na sa paglinang ng kanilang murang isipan kagaya ng mga educational applications. Isa pang malaking problema ng labis na paggamit ng gadget ay ang pagkawala ng tamang pakikipag-ugnayan sa pamilya at kaibigan. Maraming kabataan ang mas pinipiling makipag-chat online kaysa makipag-usap nang harapan sa kanilang magulang o kaklase. Dahil dito, nagkakaroon ng social isolation o kakulangan sa tunay na pakikipagkapwa. Huwag itong gawing panglibang sa anak dahil tayo ay busy rin sa sarili nating mga gadgets . Maging responsable din tayong mga magulang sapagka’t tayo ang magiging modelo nila sa paghubog ng kanilang isipan at pagbuo ng kanilang kagkatao sa hinaharap. Upang maiwasan ang negatibong epekto ng gadgets, pinapayuhan ng mga eksperto ang mga magulang at guro na limitahan ang oras ng paggamit, magtakda ng schedule sa screen time, at hikayatin ang kabataan na lumahok sa pisikal na aktibidad at magsagawa ng face-to-face na pakikipag-ugnayan. Mahalaga ring turuan ang mga bata tungkol sa responsableng paggamit ng teknolohiya. Sa kabuuan, ang gadget ay may malaking tulong sa pag-aaral at komunikasyon, subalit kung labis ang paggamit nito, nagdudulot ito ng panganib sa kalusugan, emosyon, at relasyon ng kabataan. Ang tamang gabay at disiplina sa paggamit nito ang susi upang makinabang sa teknolohiya nang hindi naaapektuhan ang kabutihang pangkalusugan at pakikipag-ugnayan sa ibang tao. - Lady Grace T. Canete Papaya: Lunas ka nga bang talaga? A - Ashley Benedicto- Ang papaya o Pawpaw ay isa sa karaniwang bungang halaman sa Pilipinas. Ito ay orihinal na nagmumula sa tropical na rehiyon ng bansang America. Ayon sa pag-aaral ng mga eksperto sa halaman, ang papaya ay may taglay na chymopapain at papain na may kakayahang tumulong sa pagtunaw ng pagkain. Nagtataglay din ito ng mga mineral gaya ng calcium, iron, vitamins A, B, at C. Marami ang naniniwala na maari rin itong gamiting panggamot sa sakit kagaya ng rayuma, hika, UTI at marami pang ibang sakit batay sa pag-aaral ng mga herbalist sa Pilipinas pati na rin sa ibat-ibang panig ng mundo. Nang magkaroon ng Dengue outbreak sa ilang bahagi ng ating bansa, mayroong mga naglalabasang mga balita at artikulo na marami diumano ang mga napagaling sa katas ng dinikdik na dahon ng papaya. Pinatunayan ito ng mga magulang na naranasan ang bisang hatid ng katas ng dahon ng papaya sa paggamot ng kanilang mga anak na may dengue sapagka’t ito ay nakakatulong sa pagpataas ng platelet count ng pasyente. Pero, ito ay hindi ipinayo ng mga doctor ng Department of Health o DOH na gamiting panlunas sa sakit kagaya ng dengue. Kailangan pa diumano ito ng masusing pag-aaral ng mga eksperto para mapatunayan ang bisa nito sa pagpapagaling. Mainam pa rin daw na magpakonsulta muna sa mga doctor kung may nararamdamang kakaiba sa katawan. ni: Justin Rey H. Labor Depression: Pumapatay mga kabataan ni :Daisyre Nicole Delos Santos P amilyar ka ba sa sakit na depresyon? Sinusino ba ang puwedeng makakaranas nito? Bakit tumaas ang bilang ng mga namamatay na dahilan ay ang pagkitil ng sariling buhay? Dapat bang ikabahala ang sakit na ito? Ayon sa mga eksperto, ang depresyon ay isang karaniwang sakit sa pag-iisip na kung saan nakakaramdan ang isang tao nglabis na kalungkutan. Ito ay namamana o kaya’y sanhi ng mga pagbabago ng utak at hormones, problema, mga pangyayari sa buhay, stress at trauma. Kagaya na lang ng isang pangyayaring di inaasahan sa ating lugar. Nagimbal ang ilan sa mga tao lalo na ng mga guro at mag-aaral sa elementarya sa balitang merong mag-aaral sa ika-limang baitang ng Mababang Paaralan ng Rebokon ang nagpatiwakal. Hindi makapaniwala ang iilan sapagkat sa mura n’yang edad na labing-isa, nakuha niyang kitilin ang sariling buhay. Na dapat ay hindi pa niya alam ang kalupitan ng buhay at dapat ang nasa isip niya ang mag enjoy bilang bata. sa ating Kaya itong pangyayari ay dapat magiging kamulatan at kukuhanan ng leksyon hindi lamang ng mga kabataan kundi pati narin ng mga magulang na siyang may mas alam kung papaano tugunan ang mga suliraning kakaharapin ng kanilang mga anak. Huwag balewalain ang mga senyales ng taong may depresyon. Bigyan ng oras na makipag-usap sa mga anak upang masubaybayan ang kanilang paglaki at pagharap sa hamon ng buhay. Kung may napapansin kang senyales ng depresyon kagaya ng pagkawala ng gana sa pagkain, gustong palaging mapag-isa, matamlay, parang may maraming iniisip at nagsasabing gusto na niyang mamatay, huwag itong balewalain. Bagkus, dapat itong kausapin palagi at pagpayuhan sa tamang pagharap sa mga suliranin. Isangguni ang problema sa mga eksperto upang maagapan ang paglala ng sakit. ni: Necholle Grace Gulangayan
Malnutrisyon M ANILA — Muling pinaigting ng Department of Health (DOH) at lokal na pamahalaan ang kampanya laban sa malnutrisyon sa ilalim ng programang ULAM: Unahan Labanan Ang Malnutrisyon. Layunin nitong hikayatin ang mga magulang at komunidad na magbigay ng mas masustansyang pagkain sa mga bata upang masiguro ang kanilang tamang paglaki, kalusugan, at matalinong pag-iisip. Ayon sa ulat, isa sa mga pangunahing sanhi ng malnutrisyon ay ang kakulangan sa protina, bitamina, at mineral sa pangaraw-araw na pagkain ng mga bata. Sa pamamagitan ng ULAM program, tinuturuan ang mga pamilya kung paano makakagawa ng simpleng, masustansiya, at abot-kayang ulam gamit ang lokal na sangkap—mula sa gulay, isda, manok, hanggang sa mga prutas at butil. “Ang pagkain ng tama at balanseng nutrisyon ay pundasyon ng malusog na katawan at matalinong isipan,” ani Dr. Lea Santos, nutrition officer ng DOH. “Layunin namin na maabot ang bawat bata sa barangay upang mabigyan sila ng tamang pagkain sa murang paraan at sa tamang oras.” Pagkaing Pahirap B Labanan - Rheanne Lozada- UTIL B AGHAM at Teknolohiya LITU TOMO V, BILANG 1 S.Y. 2025 - 2026 Ang gnA OPISYAL NA PAHAYAGAN SA FILIPINO NG MABABANG PAARALAN NG REBOKON Ang Kasama sa kampanya ang mga libreng cooking demo, nutrition classes, at pamamahagi ng mga health guide sa wastong pagkain. Binibigyang diin din ang kahalagahan ng gulay, prutas, protina, at iba pang mahahalagang nutrisyon sa bawat pagkain ng bata. Ayon sa mga nutritionist, ang simpleng pagsama ng gulay sa ulam araw-araw ay nakakatulong sa paglaban sa anemia, vitamin deficiency, at iba pang problema sa kalusugan ng mga bata. Sa mga paaralan, isinusulong ang “School Feeding Program”, kung saan ang mga estudyante ay nabibigyan ng masustansyang pagkain tuwing umaga o tanghali. Ayon sa mga guro, makikita ang malaking pagbabago sa enerhiya, konsentrasyon, at aktibidad ng mga bata matapos nilang masustansiyahan ang kanilang pagkain. Bukod sa pisikal na kalusugan, nakatutulong din ito sa mental health at overall well-being ng mga bata. Bukod dito, nagkakaroon ng community workshops kung saan tinuturuan ang mga magulang kung paano gumawa ng masustansyang pagkain mula sa murang sangkap. Tinuturo rin dito ang tamang paghahanda, pagluluto, at pag-iimbak ng pagkain upang hindi masayang ang nutrisyon. Ang ULAM program ay bukas sa lahat ng pamilya sa komunidad. Hinikayat ang mga magulang na maging mapanuri sa pagpili ng pagkain, tiyaking may balanseng nutrisyon ang bawat ulam, at aktibong makilahok sa mga programa upang masiguro ang kabutihan ng kanilang anak. “Hindi sapat ang simpleng pagkain lamang; dapat ay balanseng nutrisyon at tamang oras ng pagkain. Sa tulong ng ULAM, unahan natin ang malnutrisyon sa bawat tahanan,” dagdag pa ni Dr. Santos. Sa kasalukuyan, nakikita na ang epekto ng kampanya sa mga barangay sa lungsod. Maraming pamilya ang nag-uulat ng mas malusog na mga bata, mas mataas na interes sa pag-aaral, at mas aktibong pakikilahok sa mga gawaing pangkomunidad. Masarap, Dulot ni :Daisyre Nicole Delos Santos N akagawian na ng pamilyang Pilipino na magsalo-salo sa anumang okasyon, mapa birthday man ito, kasal, binyagan, o piyesta na kung saan hindi mawala ang tsibugan o ang kainan kagaya ng espesyal sa handaan, ang lechon na baboy. Syempre, upang mas lalo pang pasarapin ang mga inihandang pagkain, nakasanayan na nating gumamit ng mga sangkap o sahog na pampasarap. May mga pagkaing lasang maalat, mamantika, manamis tamis, maanghang, maasim na may halong tamis at iba pa. Kung hindi man bilang sangkap, merong samut-saring sawsawan na ginawa upang mas lalo pang sumarap ang pagkain. Ngunit, hindi lingid sa ating kaalaman na ang mga pagkaing masasarap ay may hindi magandang dulot sa ating kalusugan. Dahil likas na sa tao ang katakawan, hindi pa rin nito mapipigilan ang temtasyon sa pagkain ng mga ito. Kung kaya, marami sa mga Pilipino ngayon ang nakakaranas ng maagang pagkakasakit ay kagaya ng sakit sa bato, diyabetes, high blood pressure, sakit sa puso at ang mas malala pa nito ay ang pagkakaroon ng kanser. Batay sa pag-aaran ng siyensya at medisina, nakakasama sa kalusugan ang marami sa mga pampalasang ginamit sa pagkain lalo na ang sobrang paggamit ng sodium bicarbonate at asin. Mahilig ang mga pinoy sa tinawag na “easy to prepare” na mga pagkain kagaya ng noodles, can goods, processed meats, pasta, hotdog at iba pa na itinututing ng WHO na pangunahing pagkain na nagdudulot ng kanser sa katawan. Mainam pa rin sa lahat ang pagkakaroon ng balanseng diyeta at dagdagan ang pagkain ng mga organikong prutas at gulay. Upang mapanatiling malusog ang pangangatawan at malayo sa sakit at humaba pa ang buhay. ni: Markinlee R. Tintin
Ma’am Fraida: Tagapangalaga ng Papaya :adiarF ma’aM ayapaP gn agalagnapagaT --- Albert Mer Flores --- s i Fraida C. Sumicad ay isang guro sa ikaanim na baitang ng Mababang Paaralan ng Rebokon. Kung tawagin siya ng mag-aaral, siya ay si Ma’am Fraida. Bakit nga ba tanyag ang kanyang papaya? Ayon sa mga mag-aaral at lokal na residente, ang mga dahon ng papaya na kanyang itinatanim ay madalas na ginagamit bilang gamot. Pinaniniwalaang nakakatulong ang dahon ng papaya sa mga may lagnat, ubo, sipon, at lalo na sa mga pasyenteng may dengue, dahil sinasabing nakakapagpataas ito ng platelet count. Dahil dito, maraming tao ang lumalapit sa kanya para humingi ng dahon ng papaya, kaya naman masasabing ang kanyang pananim ay hindi lamang masarap na prutas kundi isa ring gamot para sa komunidad. Bukod sa pagiging kapaki-pakinabang sa kalusugan, ang taniman ni Ma’am Fraida ay nagsisilbing inspirasyon sa mga estudyante. Dito nila natutunan ang kahalagahan ng pagtatanim, pag-aalaga sa kalikasan, at kung paano makikinabang ang tao sa sariling tanim. Hindi lamang ito simpleng pagtatanim; pinagsasama ni Ma’am Fraida ang pasensya, dedikasyon, at pagmamahal sa kalikasan sa kanyang mga ginagawa. Arawaraw, makikita siyang nagdidilig, naglilinis ng mga tanim, at tinitiyak na lumalaki ang mga halaman nang maayos. Dahil dito, marami sa kanyang mga estudyante ang nahihikayat ding magtanim at alagaan ang sariling halaman, na nagdudulot ng positibong epekto sa kanilang pagpapahalaga sa kapaligiran. Tunay ngang kapaki-pakinabang ang taniman ni Ma’am Fraida. Hindi lamang masarap ang bunga ng papaya, kundi nakakatulong din ito sa kalusugan ng tao. Ang kanyang malasakit at dedikasyon sa pagtatanim ay isang magandang halimbawa na puwedeng tularan ng lahat—na sa simpleng paraan, tulad ng pagtatanim at pag-aalaga ng halaman, ay puwedeng makatulong hindi lamang sa sarili kundi pati na rin sa komunidad. ni: Via Joy B. Judilla Ang guro sa diwa ng Paglilingkod dokgnililgaP gn awid as orug gnA Sa mundo ng edukasyon, bihira ang mga guro na hindi lamang nakatuon sa pagtuturo kundi sa pagpapalago ng talento at kakayahan ng kanilang mga estudyante, sa kabila ng personal na hamon at limitasyon. Isa sa mga halimbawa ng dedikasyon at determinasyon ay si Ginoong Crisanto B. Etom, isang guro sa Mababang Paaralan ng Rebokon, na sa kabila ng mahahabang taon sa pagtuturo ay nanatiling tapat sa kanyang propesyon, inspirasyon sa kanyang mga estudyante, at modelo ng sipag at tiyaga. Manalangin at magtiwala, ayon kay G. Etom, ay mahalagang simula sa anumang minimithi. Naniniwala siya na sa bawat pangarap na may kasamang sikap, tiyaga, at dedikasyon, ang bawat minimithi ay puwedeng makamtan. Ganito rin ang kanyang pinaniniwalaan sa kanyang propesyonal na paglalakbay, lalo na sa hangaring maabot ang posisyon ng Master Teacher-1, isang karangalan na matagal na niyang pinapangarap. Hindi biro ang kanyang naging karanasan sa halos tatlumpo’t higit na taon sa pagtuturo. Sa mahabang panahong ito, nakaharap siya sa iba't ibang hamon—mula sa kakulangan sa suporta, limitadong oportunidad sa promosyon, hanggang sa pressure ng pamamaraan ng pag-aapply noon sa mga posisyon. Sa kabila ng lahat ng ito, hindi siya nawalan ng pag-asa. Sa halip, ang bawat hamon ay naging tulay upang higit pang paigtingin ang kanyang dedikasyon sa mga estudyante at sa paaralan. Bukod sa kanyang husay bilang guro, kilala si G. Etom sa kanyang natatanging galing sa coaching, lalo na sa larong volleyball. Sa bawat taon, namayagpag ang kanyang mga atleta, hindi lamang sa lokal na palaro kundi maging sa palarong pambansa. Marami sa kanyang mga estudyante ang naging matagumpay hindi lamang sa sports kundi pati na rin sa kanilang personal at akademikong buhay, bunga ng disiplina, inspirasyon, at gabay na ibinibigay niya sa kanila. Sa kabila ng tagumpay sa larangan ng sports, nanatili siyang nasa mababang posisyon sa paaralan sa loob ng maraming taon. Ayon sa kanya, ang kakulangan ng lakas ng loob at ang komplikadong pamamaraan ng promosyon noon ang ilan sa mga dahilan kung bakit matagal siyang hindi nakaupo sa mas mataas na posisyon. Subalit, hindi nito pinabagal ang kanyang pag-asa. Matagal na niyang pinangarap na maabot ang posisyon ng Master Teacher-1, lalo na’t malapit na siyang magretiro. Para sa kanya, ang makamit ang posisyong ito ay hindi lamang para sa kanyang sarili, kundi upang maiwan sa kanyang mga kasamahan ang legacy ng mahusay at dedikadong guro. Matagal na panahon na ring walang Master Teacher ang Mababang Paaralan ng Rebokon matapos magretiro si Gng. Lilian A. Bacsal noong 1995, na nag-iisang naging master teacher noon sa paaralan. Nitong mga huling taon, muling ipinakita ni G. Etom ang kanyang determinasyon. Pinaghusay niya ang kanyang mga estudyante hindi lamang sa pisikal na laro kundi pati sa mental games tulad ng DAMATH. Sa kanyang pagtuturo at coaching, nakapasok ang kanyang mga estudyante sa National Level na kompetisyon, isang tagumpay na ginamit niya bilang isa sa mga susi upang makamit ang matagal na niyang pangarap. Sa wakas, matapos ang mahabang taon ng dedikasyon, sinumpaang makamit ni G. Etom ang posisyon ng Master Teacher-1—isang tagumpay na hindi lamang sa kanya kundi para sa buong paaralan. Sa mga kasamahan niyang guro at sa buong komunidad ng Mababang Paaralan ng Rebokon, si G. Crisanto B. Etom ay isang huwaran ng dedikasyon. Tulad ng kanyang sinabi, “Ang bawat pangarap ay makakamtan basta may pananampalataya, tiyaga, at tamang pagsusumikap.” Mabuhay ka, Sir Cris! Nawa’y pagpalain ka pa ng Maykapal, pagkalooban ng malakas na katawan, at patuloy na maging gabay. B B Tugon sa Matagal ng Ipinalangin LATHALAIN LITU TOMO V, BILANG 1 S.Y. 2025 - 2026 Ang gnA OPISYAL NA PAHAYAGAN SA FILIPINO NG MABABANG PAARALAN NG REBOKON Wala nang hihigit pa sa papel ng mga guro sa diwa ng paglilingkod.” Ang simpleng pahayag na ito ay sumasalamin sa dakilang tungkulin at sakripisyo ng bawat guro sa ating lipunan. Ang kahirapan, pagod, at sakripisyong dinanas ng mga guro sa pagtuturo at paglilingkod sa mag-aaral ay hindi kayang pantayan ng salapi lamang. Sa kanilang dedikasyon, ang tunay na halaga ng guro sa bayan ay maihahalintulad sa gintong kumikinang na walang hangganan—isang liwanag na patuloy na gumagabay sa kabataan. Sa pamamagitan ng mga guro, nabubuksan ang murang isipan ng bawat magaaral. Ang bawat kaalaman, aral, at karanasan na natutunan namin ay utang naming sa kanila. Hinubog nila ang aming moralidad, talento, at ispiritwal na kaganapan upang lumaki kaming may respeto sa kapwa, may disiplina sa sarili, at may determinasyon na harapin ang anumang hamon sa buhay. Hindi biro ang kanilang pagsisikap; inialay nila ang buong lakas, oras, at pagmamahal—kahit pa ang dugo’t pawis ay kanilang isinusubo—upang matiyak na makatatanggap kami ng tamang edukasyon at gabay sa moralidad. Ipinakita nila sa amin ang kahalagahan ng pagiging mabuting tao sa lipunan. Pinayuhan nila kami kung paano maging responsable, matulungin, at makatao. Itinuring naming pangalawang magulang ang mga guro, kaya’t nakaukit sa aming puso at isipan ang pagpapahalaga Guro ko, bayani kong ituring. Utang namin sa inyo ang paghubog sa aming pagkatao, hindi lamang ngayon kundi pati na rin sa hinaharap. Ang inyong kabayanihan ay makikita sa bawat mag-aaral na inyong natulungan, sa bawat kaalaman na aming natamo, at sa bawat aral na aming isinapuso. Kahit na minsan ay nagkakamali, ang inyong puso at dedikasyon ay hindi matatawaran, at ang inyong sakripisyo ay patuloy naming dadalhin sa aming mga buhay. Sa bawat mag-aaral na lumalakad sa landas ng karunungan, dala-dala nila ang gabay, aral, at pagmamahal na inihandog ng guro—isang pamana ng kabutihan at inspirasyon na magpapatuloy sa susunod pang henerasyon.
Ang UTIL LATHALAIN OPISYAL NA PAHAYAGAN SA FILIPINO NG MABABANG PAARALAN NG REBOKON TOMO V, BILANG 1 S.Y. 2025 - 2026 slang ng Kabataan!!.. gnA B LITU N EW YORK — Muling umuusbong ang panibagong hanay ng mga s lang na ginagamit ng kabataang Gen Alpha, at ayon kay Audrey Puente, marami sa mga terminong ito ay nagmumula sa memes, viral posts, at mabilis na sikat na trends sa social media. Dahil dito, nalilito ngayon ang maraming magulang—at maging ang mga mas nakatatanda kaysa sa mga high school students—kung ano nga ba ang kahulugan ng mga bagong salitang ito. Ayon sa ulat, ang ilan sa mga salitang ginagamit ng Gen Alpha ay nagbabago halos buwan-buwan, dulot ng bilis ng pag-circulate ng content online. Kadalasan, ang mga salitang ito ay tumutukoy sa emosyon, reaksyon, o mga pang-araw-araw na pangyayari, ngunit may kakaibang porma at tunog na malayo sa tradisyunal na gamit ng wika. Sinabi ni Puente na ang ilan sa mga bagong slang ay nagiging bahagi ng pang-araw-araw na komunikasyon ng mga kabataan, kahit sa kanilang tahanan. Dahil dito, maraming magulang ang nagtatanong: “Ano bang ibig sabihin ng mga salitang binibitawan ng mga anak namin?” Ilan sa mga halimbawa ng Gen Alpha slang na lumalaganap ngayon ay ang: “Clanker” – tumutukoy sa mga robot o AI, kadalasan sa negatibong paraan. “67” – isang salitang intentionally ambiguous o walang tiyak na kahulugan, ginagamit bilang inside joke o pagpapahayag ng “so-so” o “maybe.” “Crashout” – nangangahulugang biglaang emosyonal na pagsabog, maaaring galit, frustration, o stress. Maraming magulang ang umaamin na nahihirapan silang makipagsabayan sa bagong wikang ito. Para sa ilan, nakakaaliw itong pakinggan, subalit para sa iba naman ay nakakalito at nagpapataas ng kilay dahil mabilis itong nagbabago at tila walang malinaw na pinagmulan. Sa kabila nito, paalala ng mga eksperto na ang ganitong uri ng pagusbong ng bagong slang ay normal at bahagi ng patuloy na pag-evolve ng wika. Tulad ng mga slang na ginamit noong panahon ng Millennials at Gen Z, ang Gen Alpha slang ay sumasalamin sa kultura, humor, at paraan ng pakikipag-usap ng kabataan ngayon. Habang patuloy na lumalawak ang mga bagong salitang ito, hinikayat si Puente ang mga magulang na maging bukas sa pag-unawa at hindi magalala—sapagkat ang ganitong pagbabago sa wika ay hindi hadlang, kundi tulay upang mas maunawaan ang kabataan at ang mundong kanilang ginagalawan. Gaya ng sinabi ng mga linggwista, ang Gen Alpha slang ay naglalarawan ng pagkamalikhain ng kabataan sa digital na mundo. Ang mga salita ay hindi lamang ginagamit para sa komunikasyon kundi pati na rin bilang porma ng identidad at pagkakakilanlan sa grupo. Gamit ang memes, ang mga kabataan ay nakakapagpahayag ng kanilang damdamin sa paraan na nakakatawa at relatable sa kanilang peers. Ang humor ay isang pangunahing elemento sa pagpapanatili ng trending ng isang slang. ----Leah Rose Barnas --- Ginagamit din ng mga kabataan ang slang bilang proteksyon sa privacy ng kanilang komunikasyon. Sa pamamagitan ng mga inside jokes at coded language, mas naiintindihan lamang ng kanilang grupo ang kahulugan ng salita. Gaya rin ng napag-alaman, ang ilang mga salita ay nagmumula sa pop culture, video games, o AI-related references, na nagpapakita ng malalim na koneksyon ng Gen Alpha sa teknolohiya. Ginagarantiyahan ng mga eksperto na ang ganitong uri ng linggwaheng digital ay may positibong epekto sa creativity at social engagement ng kabataan. Nakakatulong ito upang mapanatili ang kanilang interes sa pakikipagkomunikasyon at storytelling. Ginagawa rin ng ilang paaralan ang pagsasama ng modern slang sa kanilang literacy lessons bilang paraan upang mas maintindihan ang digital culture at social trends ng kabataan. Ginagamit ang slang sa online gaming at chat apps, kung saan mabilis ang daloy ng usapan at kailangang maipahayag ang damdamin sa maikling salita o expression. Gayundin, nakakatulong ito sa kabataan na makabuo ng sariling social identity, lalo na sa pagbuo ng friendship networks sa online at offline na mundo. Ginawa ni Puente ang paalala na ang mga magulang ay huwag dapat matakot o mainis, kundi subukang intindihin ang mga bagong salita upang mas mapalapit sa kanilang mga anak. Gayunpaman, sa kabila ng mabilis na pagbabago ng slang, nananatiling mahalaga ang malinaw na komunikasyon sa pamilya at paaralan, upang hindi mawala ang pag-unawa at respeto sa isa’t isa.
Fleepit Digital © 2021