LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN THIEÄU HOÙA (1930 - 2020) NHAØ XUAÁT BAÛN LAO ÑOÄNG
BAN CHÆ ÑAÏO Ñoàng chí Nguyeãn Vaên Bieän Ñoàng chí Löông Thò Hoa1 Ñoàng chí Ñoã Theá Baèng Tænh uûy vieân, Bí thö Huyeän uûy, Chuû tòch Hoäi ñoàng nhaân daân huyeän; Tröôûng ban Phoù Bí thö Huyeän uûy; Phoù Tröôûng ban Thöôøng tröïc Phoù Bí thö Huyeän uûy; Phoù Tröôûng ban Thöôøng tröïc Phoù Bí thö Huyeän uûy, Chuû tòch UÛy ban nhaân daân huyeän; Phoù Tröôûng ban Ñoàng chí Hoaøng Troïng Cöôøng Phoù Bí thö Huyeän uûy, Chuû tòch UÛy ban nhaân daân huyeän; Phoù Tröôûng ban Ñoàng chí Nguyeãn Vaên Phuùc UÛy vieân Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy, Phoù Chuû tòch Hoäi ñoàng nhaân daân huyeän; UÛy vieân UÛy vieân Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy, Tröôûng Ban Ñoàng chí Nguyeãn Duy Thöù3 Tuyeân giaùo Huyeän uûy, Giaùm ñoác Trung taâm Chính trò huyeän; UÛy vieân Ñoàng chí Ñoã Ngoïc Luaân UÛy vieân Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy, Tröôûng Ban Toå chöùc Huyeän uûy; UÛy vieân Ñoàng chí Nguyeãn Tieán Duõng UÛy vieân Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy, Chuû nhieäm UÛy ban Kieåm tra Huyeän uûy; UÛy vieân Ñoàng chí Nguyeãn Xuaân Lai UÛy vieân Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy, Tröôûng Ban Daân vaän Huyeän uûy, Chuû tòch UÛy ban Maët traän Toå quoác huyeän; UÛy vieân Ñoàng chí Leâ Vieát Thuaän UÛy vieân Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy, Tröôûng Coâng an huyeän; UÛy vieân 4 Ñoàng chí Leâ Vinh UÛy vieân Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy, Chæ huy tröôûng Ban Chæ huy Quaân söï huyeän; UÛy vieân Ñoàng chí Trònh Vaên Sôû UÛy vieân Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy, Chæ huy tröôûng Ban Chæ huy Quaân söï huyeän; UÛy vieân Ñoàng chí Nguyeãn Theá Anh 2 BAN SÖU TAÀM TÖ LIEÄU Ñoàng chí Löông Thò Hoa Phoù Bí thö Huyeän uûy; Tröôûng ban Ñoàng chí Nguyeãn Duy Thöù UÛy vieân Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy, Tröôûng Ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy, Giaùm ñoác Trung taâm Chính trò huyeän; Phoù Tröôûng ban Phoù Tröôûng ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy; UÛy vieân Ñoàng chí Nguyeãn Thò Haø Ñoàng chí Nguyeãn Khaùnh Tuøng Phoù Tröôûng ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy; UÛy vieân 1. Chuyeån coâng taùc töø ngaøy 17/02/2023, giöõ chöùc vuï Bí thö Huyeän uûy Nhö Xuaân. 2. Chuyeån coâng taùc töø ngaøy 17/9/2023, giöõ chöùc vuï Phoù Bí thö Thò uûy, Chuû tòch UÛy ban nhaân daân thò xaõ Nghi Sôn. 3. Nghæ höu töø ngaøy 01/10/2023. 4. Chuyeån coâng taùc töø ngaøy 01/3/2024, giöõ chöùc vuï Ñoaøn tröôûng Ñoaøn Kinh teá Quoác phoøng 5, Quaân khu 4. 3
Chuû tòch Hoäi Lieân hieäp Phuï nöõ huyeän, Thaønh vieân Ñoàng chí Haùch Xuaân Thaønh Giaùm ñoác Trung taâm Vaên hoùa, Thoâng tin, Theå thao vaø Du lòch; UÛy vieân Ñoàng chí Hoaøng Hoaøi Nam Phoù tröôûng Coâng an huyeän; UÛy vieân Ñoàng chí Nguyeãn Troïng Kính Phoù Chaùnh Vaên phoøng Huyeän uûy; UÛy vieân Ñoàng chí Leâ Thò Haø Phoù Tröôûng ban Daân vaän Huyeän uûy; UÛy vieân Ñoàng chí Nguyeãn Thò Haø Phoù Chuû tòch Lieân ñoaøn Lao ñoäng huyeän; UÛy vieân Ñoàng chí Ñoã Thò Lan Chuyeân vieân Ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy; UÛy vieân Ñoàng chí Vuõ Ñình Haûi Vaên phoøng Huyeän uûy; UÛy vieân NGHIEÂN CÖÙU, BIEÂN SOAÏN Vieän Nghieân cöùu Lòch söû vaø Vaên hoùa Vieät Môøi tham gia Ban Bieân soaïn TS. Mai Phöông Ngoïc (Chuû bieân) TS. Voõ Vaên Thaät TS. Trònh Höõu Anh TS. Traàn Thanh Minh TS. Nguyeãn Thò Thanh Nga Lòch söû Ñaûng boä huyeän Thieäu Hoùa (1930 - 2020) ñöôïc taùi baûn coù chænh lyù, boå sung treân cô sôû keá thöøa cuoán “Lòch söû Ñaûng hoä huyeän Thieäu Hoùa (1926 - 1999)”: CHÆ ÑAÏO BIEÂN SOAÏN Ñoàng chí Nguyeãn Vaên Tính Bí thö Huyeän uûy TS. Nguyeãn Quyù Phoù Vieän tröôûng Vieän Lòch söû Ñaûng SÖU TAÀM TÖ LIEÄU Ñoàng chí Nguyeãn Vaên Ngoïc Ñoàng chí Taï Quang Tieán Ñoàng chí Nguyeãn Vaên Thanh Ñoàng chí Trònh Vaên Suùy Ñoàng chí Hoaøng Vaên Toaûn Ñoàng chí Ñoã Vaên Toøng Ñoàng chí Nguyeãn Duy Haïnh Ñoàng chí Toân Thò Thanh TVHU, Tröôûng ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy TVHU, Tröôûng ban Toå chöùc Huyeän uûy TVHU, Phoù Chuû tòch UBND huyeän Phoù Vaên phoøng Huyeän uûy Phoù ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy Chuû tòch Lieân ñoaøn Lao ñoäng huyeän Caùn boä Trung taâm Chính trò huyeän Caùn boä Trung taâm Chính trò huyeän BIEÂN SOAÏN TS. Nguyeãn Quyù Cöû nhaân Traàn Troïng Thô 4 TS. Khoång Ñöùc Thieâm Cöû nhaân Traàn Thò Vui
T hieäu Hoùa laø vuøng ñaát coù chieàu daøi lòch söû haøng nghìn naêm ñoàng haønh cuøng daân toäc, coù chieàu saâu cuûa truyeàn thoáng vaên hoùa ñaùng töï haøo. Nôi ñaây, moãi ngoïn nuùi, doøng soâng, teân ñaát, teân laøng ñeàu mang trong mình nhöõng daáu aán lòch söû vaø nhieàu huyeàn thoaïi. Haønh trình maáy nghìn naêm lòch söû ñaõ hun ñuùc ôû con ngöôøi Thieäu Hoùa yù chí vaø baûn lónh kieân trung, saün saøng ñaáu tranh vì ñoäc laäp, töï do cuûa ñaát nöôùc, vì söï phaùt trieån cuûa queâ höông. Vôùi khí phaùch ñoù cuûa ngöôøi Thieäu Hoùa, khi daân toäc ñang chìm trong ñeâm tröôøng noâ leä vaø khuûng hoaûng veà ñöôøng loái ñaáu tranh, nhöõng ngöôøi con öu tuù cuûa queâ höông ñaõ tìm ñeán aùnh saùng chuû nghóa Maùc - Leânin, tìm ñeán con ñöôøng giaûi phoùng theo xu höôùng caùch maïng voâ saûn. Chính treân maûnh ñaát naøy, thaùng 7/1930, Chi boä Ñaûng Thieäu Hoùa ñöôïc thaønh laäp. Ñaây laø moät trong 3 chi boä Ñaûng Coäng saûn ñaàu tieân ñöôïc thaønh laäp taïi Thanh Hoùa. Töø söï ra ñôøi cuûa 3 chi boä Coäng saûn, ngaøy 29/7/1930, Ñaûng boä tænh Thanh Hoùa ñöôïc thaønh laäp, taïo neân böôùc ngoaët vó ñaïi cho phong traøo caùch maïng cuûa xöù Thanh. Döôùi aùnh saùng laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, Nhaân daân Thieäu Hoùa ñaõ laøm neân nhöõng thaønh töïu ñaùng töï haøo: moät Thieäu Hoùa anh huøng trong khaùng chieán choáng ngoaïi xaâm, moät Thieäu Hoùa kieân gan, doác söùc doác loøng thöïc hieän nghóa vuï haäu phöông ñeå goùp phaàn giaønh ñoäc laäp, thoáng nhaát toaøn veïn cho Toå quoác, moät Thieäu Hoùa caàn cuø, beàn bæ ñi leân xaây döïng kinh teá - xaõ hoäi sau nhöõng naêm thaùng chieán tranh. Vôùi beà daøy truyeàn thoáng laøm ñoäng löïc, vôùi tình yeâu ñaát nöôùc, queâ höông, Ñaûng boä vaø Nhaân daân Thieäu Hoùa tieáp tuïc ghi teân mình trong nhöõng trang söû vaøng cuûa xöù Thanh, laøm neân nhöõng thaønh töïu to lôùn trong thôøi ñaïi môùi. Thieäu Hoùa hoâm nay ñaõ vaø ñang cuøng toaøn daân toäc chuyeån mình trong nhòp ñieäu coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. Xaây döïng thaønh coâng huyeän ñaït chuaån noâng thoân môùi, ñoù chính laø daáu moác ñaùnh 5
quyeàn vaø Nhaân daân Thieäu Hoùa anh huøng trong hai möôi naêm cuûa theá kyû XXI. Moãi caùn boä, ñaûng vieân vaø Nhaân daân Thieäu Hoùa coù quyeàn töï haøo veà nhöõng ñoùng goùp cuûa ñòa phöông trong doøng chaûy lòch söû daân toäc. Ñeå löu laïi truyeàn thoáng veû vang cuûa Ñaûng boä, naêm 2000, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä huyeän Thieäu Hoùa ñaõ toå chöùc bieân soaïn vaø xuaát baûn saùch Lòch söû Ñaûng boä huyeän Thieäu Hoùa (1926 - 1999), ñaùp öùng mong muoán cuûa caùn boä, ñaûng vieân vaø Nhaân daân trong huyeän. Cuoán saùch ñaõ phaûn aùnh khaù ñaày ñuû vaø trung thöïc chaëng ñöôøng lòch söû veû vang cuûa phong traøo yeâu nöôùc vaø ñaáu tranh caùch maïng cuûa Ñaûng boä, Nhaân daân huyeän Thieäu Hoùa, laø nguoàn tö lieäu quyù giaù phuïc vuï cho coâng taùc giaùo duïc truyeàn thoáng caùch maïng, boài döôõng tình caûm yeâu nöôùc, goùp phaàn naâng cao naêng löïc laõnh ñaïo vaø söùc chieán ñaáu cuûa Ñaûng boä huyeän tröôùc theàm theá kyû XXI. Tröôùc yeâu caàu cuûa tình hình môùi, thöïc hieän Chæ thò soá 20-CT/TW ngaøy 18/01/2018 cuûa Ban Bí thö Trung öông Ñaûng “veà tieáp tuïc taêng cöôøng, naâng cao chaát löôïng nghieân cöùu, bieân soaïn, tuyeân truyeàn, giaùo duïc lòch söû Ñaûng”, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä huyeän Thieäu Hoùa ñaõ thoáng nhaát chæ ñaïo tieáp tuïc taùi baûn, chænh lyù nhöõng noäi dung thuoäc giai ñoaïn 1926 - 1999, nghieân cöùu bieân soaïn môùi giai ñoaïn 2000 - 2020 ñeå xuaát baûn saùch “Lòch söû Ñaûng boä huyeän Thieäu Hoùa (1930 - 2020)”. Cuoán saùch laø coâng trình ghi laïi chaëng ñöôøng 90 naêm cuûa Ñaûng boä huyeän, ñeå caùc theá heä mai sau luoân xöùng ñaùng vôùi nhöõng taám göông ñaõ hy sinh vì caùch maïng, vì lyù töôûng coäng saûn chuû nghóa, xöùng ñaùng vôùi nhöõng noã löïc cuûa caùc theá heä cha anh ñaõ xaây döïng neân moät Thieäu Hoùa anh huøng, ñoåi môùi, saùng taïo, phaùt trieån, ñeå nguyeän coáng hieán troïn ñôøi mình cho söï nghieäp cuûa Ñaûng, cho tieàn ñoà cuûa queâ höông vaø ñaát nöôùc. 6
Ñaûng boä huyeän Thieäu Hoùa xin chaân thaønh caûm ôn caùc baäc laõo thaønh caùch maïng, caùc ñoàng chí caùn boä laõnh ñaïo huyeän qua caùc thôøi kyø ñaõ cung caáp nhieàu tö lieäu vaø ñoùng goùp nhieàu yù kieán quyù baùu. Chuùng toâi xin chaân thaønh caûm ôn Ban Tuyeân giaùo Tænh uûy ñaõ quan taâm giuùp ñôõ vaø chæ ñaïo chaët cheõ, goùp phaàn quan troïng vaøo söï thaønh coâng cuûa cuoán “Lòch söû Ñaûng boä huyeän Thieäu Hoùa (1930 - 2020)”. Maëc duø ñaõ coù nhieàu coá gaéng, song do nhöõng lyù do chuû quan vaø khaùch quan, chaéc haún cuoán saùch seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt vaø haïn cheá. Chuùng toâi raát mong ñöôïc caùc baäc laõo thaønh caùch maïng, caùc taàng lôùp Nhaân daân trong vaø ngoaøi huyeän goùp yù, boå sung ñeå cuoán “Lòch söû Ñaûng boä huyeän Thieäu Hoùa (1930 - 2020)” seõ hoaøn thieän hôn trong nhöõng laàn taùi baûn sau. T/M BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN BÍ THÖ Nguyeãn Vaên Bieän 7
KHAÙI QUAÙT VUØNG ÑAÁT, CON NGÖÔØI HUYEÄN THIEÄU HOÙA I. Ñieàu kieän töï nhieân, xaõ hoäi 1. Vò trí ñòa lyù, ñieàu kieän töï nhieân Naèm ôû khu vöïc ñoàng baèng trung taâm cuûa tænh Thanh Hoùa, theo soá lieäu naêm 2020, huyeän Thieäu Hoùa coù toång dieän tích töï nhieân 15.992 ha, phía ñoâng giaùp huyeän Hoaèng Hoùa vaø thaønh phoá Thanh Hoùa, phía taây giaùp huyeän Thoï Xuaân, phía nam giaùp huyeän Trieäu Sôn, Ñoâng Sôn, phía baéc giaùp huyeän Yeân Ñònh. Ñoàng baèng Thieäu Hoùa ñöôïc caáu taïo bôûi phuø sa hieän ñaïi traûi treân moät beà roäng nghieâng daàn veà phía ñoâng nam, coù caùc rìa phía baéc vaø taây baéc laø caùc daûi ñaát cao töø 8 - 15m ñöôïc caáu taïo baèng phuø sa coå. Trong theá baèng phaúng nhö raát nhieàu khu vöïc xung quanh, ta vaãn baét gaëp nhöõng khoaûnh ñoài nuùi môø xa hoaëc raûi raùc ôû caùc vuøng trong huyeän. Nhöõng ñoài nuùi soùt nhö nuùi Baèng Trình (coøn goïi laø nuùi Trònh, Thaùi Bình - Thieäu Hôïp), nuùi Baøn A (coøn goïi laø nuùi Voàm - Thieäu Khaùnh), nuùi Ñoï (coøn goïi laø nuùi Traøn - Thieäu Taân), nuùi Nuoâng (coøn goïi laø Khuyeån Ngoïa sôn - nuùi choù naèm, Thieäu Long), nuùi Laø (Thieäu Tieán) vaø nuùi Maáu (2 ngoïn nuùi ñaù gaàn nhau thuoäc Thieäu Ngoïc, Thieäu Vuõ, Thieäu Thaønh, Thieäu Tieán), haàu heát caùc daõy nuùi ñeàu coù ñoä cao trung bình töø 150 - 200 m, ñöôïc caáu taïo baèng ñaù phun traøo, ñaù voâi, caùt keát vaø ñaù phieán. Ñoài nuùi cuøng vôùi ñòa hình doác nghieâng ñaõ taïo thuaän lôïi trong vieäc xaây döïng caùc coâng trình thuûy noâng töï chaûy hoaëc laøm cho nöôùc deã tieâu ruùt. Nhieàu khu vöïc do quaù trình hình thaønh phaûi traûi qua thôøi gian daøi naâng leân hoaëc luùn xuoáng, phuø sa Soâng Maõ vaø Soâng Chu khoâng boài ñaép kòp neân ñaõ taïo ra nhieàu vuøng thaáp truõng. Traûi qua haøng nghìn naêm, Nhaân daân Thieäu Hoùa boû ra bieát bao coâng 9
Fleepit Digital © 2021