2021 από την Ελληνική Επανάσταση 3ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΓΟΥΣ [Πληκτρολογήστε την επωνυμία της εταιρείας] | Εμπιστευτικό ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2020-2021
Περιεχόμενα Πρόλογος .................................................................................................................................................................... 2 Α. Φιλελληνισμός...................................................................................................................................................... 3 1. Ο όρος Φιλέλληνας ......................................................................................................................................... 3 2. Αίτια του Φιλελληνισμού.............................................................................................................................. 5 3. Χώρες προέλευσης Φιλελλήνων ................................................................................................................. 6 4. Βαλκάνιοι Φιλέλληνες ................................................................................................................................. 17 5. Πώς αντιμετώπισαν οι Έλληνες τους Φιλέλληνες .............................................................................. 22 6. Προβλήματα που αντιμετώπισαν οι Φιλέλληνες................................................................................. 23 7. Το τέλος του Φιλελληνισμού – μια αποτίμηση..................................................................................... 24 Β. Οι φιλέλληνες ζωγράφοι και λογοτέχνες της Επανάστασης του 1821 ............................................. 24 Γ. Στα χνάρια των Φιλελλήνων στην Αργοναυπλία ..................................................................................... 35 Δ. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 στο παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης στο Ναύπλιο .. 43 Επίλογος ................................................................................................................................................................... 47 Βιβλιογραφία .......................................................................................................................................................... 48
Πρόλογος Στα πλαίσια των σχολικών δραστηριοτήτων 2020-2021 αλλά και του επετειακού εορτασμού των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με το κίνημα του Φιλελληνισμού, όπως καθιερώθηκε να λέγεται το ιδεολογικό - πολιτικό κίνημα και το λογοτεχνικό ρεύμα με το οποίο εκφράστηκε η φανερή εύνοια και το ενδιαφέρον των ξένων υπέρ των υπόδουλων Ελλήνων με ηθική και υλική συμπαράσταση. Ο όρος «Φιλέλληνας» αποτέλεσε και εξακολουθεί να αποτελεί μία παγκόσμια πρωτοτυπία. Ας αναλογισθούμε μόνο ότι δεν υπάρχει κανένας άλλος παρόμοιος όρος για άλλους λαούς, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Michelle Averoff «Δεν είμαστε φιλότουρκοι, γαλλόφιλοι κλπ. Φιλέλληνας δε σημαίνει μόνο η αγάπη για το ελληνικό στοιχείο […], αλλά σημαίνει η αγάπη του (ελληνικού) πνεύματος, αυτού που διαφωτίζει και οδηγεί στην εξέλιξη την ανθρωπότητα ανά τους αιώνες». Το ερώτημα, βέβαια, που βάλαμε ως σκοπό της έρευνάς μας είναι να ψάξουμε να βρούμε στην Αργοναυπλία τόπους και μνημεία που να σχετίζονται με τους Φιλέλληνες που στήριξαν το έθνος μας στους δύσκολους χρόνους. Μετά από βιβλιογραφική έρευνα και μελέτη σας παρουσιάζουμε τα ιστορικά στοιχεία που βρήκαμε. Η ομάδα μας: ΤΑΞΗ Α΄ 1. ΜΑΛΤΕΖΟΥ ΜΑΛΒΙΝΑ 2. ΜΠΟΜΠΕΤΣΗΣ ΠΕΤΡΟΣ 3. ΠΡΟΥΝΤΖΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 4. ΣΚΟΥΜΠΗ ΜΑΡΙΑ 5. ΤΑΣΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ 6. ΧΑΒΙΑΡΛΗ ΜΑΡΙΑ Οι υπεύθυνες καθηγήτριες: Σταματάκη Στυλιανή, Σιδέρη Χριστίνα, Καρνέζη Κυριακούλα
Α. Φιλελληνισμός 1. Ο όρος Φιλέλληνας Ο όρος Φιλέλληνας [Αρχαία Ελληνική: "φιλέλλην", σύνθετη (φίλος + Έλλην), λέξη που απαντά ήδη στον Ηρόδοτο] αποτελεί χαρακτηρισμό εκείνων που τρέφουν ιδιαίτερη αγάπη προς τους Έλληνες και κάθε τι ελληνικό και την εκδηλώνουν δια λόγου ή έργου. Στη νεοελληνική καθιερώθηκε να λέγεται για ξένους υπηκόους, κυρίως από τη Γαλλία, την Αγγλία και την Ιταλία που βοήθησαν την Ελληνική Επανάσταση με διάφορους τρόπους. Ως ιδεολογικό και πολιτικό κίνημα και ως λογοτεχνικό ρεύμα, ο Φιλελληνισμός, έφθασε στο απόγειό του κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, ξεπέρασε τα σύνορα της Ευρώπης και έφθασε ως τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη μακρινή Αϊτή. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες ο συνολικός αριθμός των Φιλελλήνων που βρέθηκαν στην Ελλάδα ανέρχεται σε πάνω από 1300. Περίπου ένας στους τρεις σκοτώθηκε σε μάχη ή πέθανε από κακουχίες ή τραυματισμούς. Παράλληλα, ένας μεγάλος αριθμός έδρασε σε πνευματικούς, πολιτικούς, καλλιτεχνικούς, δημοσιογραφικούς, και άλλους κύκλους. Έτσι χιλιάδες πολίτες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ βοήθησαν τον αγώνα των Ελλήνων. Γαλλίδες κυρίες προσφέρουν στον έρανο υπέρ του Αγώνα των Ελλήνων. Λιθογραφία του 1826
Ως κίνημα, ο φιλελληνισμός υπήρξε και πριν από την Επανάσταση του '21 και σχετίζεται με το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων για τον κλασσικό ελληνισμό. Μερικοί εξέτασαν και τους δεσμούς των Ελλήνων της εποχής τους με την αρχαία Ελλάδα. Για παράδειγμα, ο Γάλλος έμπορος P.A. Guys που έζησε στην Κωνσταντινούπολη, το 1771 γράφει ότι δεν χρειάζεται η νοσταλγία για την Αρχαιότητα και τους "προγόνους", γιατί αυτοί ακόμα ζουν μέσω των "απογόνων". Πριν από την Επανάσταση, το ενδιαφέρον τους για την ανεξαρτησία της σύγχρονης Ελλάδας εκφράζουν Ευρωπαίοι περιηγητές και επιστήμονες, όπως ο Σικελός Xavier Scrofani και ο William Eton στα τελευταία έτη του 18ου αιώνα. Σημαντικό ρόλο για τη δημιουργία θετικών εντυπώσεων υπέρ των σύγχρονων Ελλήνων έπαιξαν οι Έλληνες της διασποράς. Επίσης σημαντικός παράγων ήταν η Αυλή της Αικατερίνης Β' της Ρωσίας η οποία διέδωσε (προπαγάνδα) την ιδέα της απελευθέρωσης των Ελλήνων. Την ιδέα της Αικατερίνης υποστήριξαν και διέδωσαν και ο Ευγένιος Βούλγαρης και ο Βολταίρος. Ο τελευταίος θεωρείται από τους πρωτοπόρους του νεώτερου φιλελληνισμού που έχει τις ρίζες του στην εποχή του. Στη Γερμανία και τη Βρετανία επίσης, το ενδιαφέρον για την κλασσική Ελλάδα τροφοδοτήθηκε από τις εργασίες επιστημόνων και διανοουμένων του 18ου αιώνα, μερικοί των οποίων δεν ταξίδεψαν καν στην Ελλάδα αλλά τη γνώρισαν από επισκέψεις στην Ιταλία. Τα περιηγητικά συγγράμματα και τα νέα για την αποτυχημένη επανάσταση του 1770 (Ορλωφικά), έφερναν στην επικαιρότητα τη σύγχρονη Ελλάδα και τους Έλληνες, για τους οποίους ακούγονταν αντικρουόμενες απόψεις. Μερικοί από αυτούς που διατύπωσαν την ιδέα της ελεύθερης Ελλάδας ήταν οι Γερμανοί λογοτέχνες J. J. Heinse το 1787 και Fr. Hölderlin το 1797. Αργότερα εμφανίζονται και πολλοί άλλοι φιλέλληνες, με γνωστότερους τους Byron και Schiller.
2. Αίτια του Φιλελληνισμού Ως αίτια του φιλελληνισμού θα μπορούσαν να απαριθμηθούν: α) Ο κλασικισμός και ο θαυμασμός προς την αρχαία Ελλάδα. Οι φιλόσοφοι και αισθητικοί Χέρντερ και Λέσσινγκ, αλλά και ο ιδρυτής της αρχαιολογίας Βίνκελμαν, οι Σατωμπριάν και Χέλντερλιν οι ποιητές Γκαίτε και Σίλερ είχαν ανανεώσει το ενδιαφέρον για τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό. Ενώ ο Βολταίρος αποστρέφεται τους Τούρκους κατακτητές της κλασικής γης. Σειρά πνευματικών κινημάτων, Ουμανισμός, Αναγέννηση, Διαφωτισμός έχουν ως ιδεώδες τους την κλασική αρχαιότητα. β) Το ομόθρησκο των Ελλήνων όχι μόνο με τους ορθόδοξους Ρώσους, μα και τους καθολικούς και τον προτεσταντικό κόσμο της Δύσης. γ) Ο πολιτικός φιλελευθερισμός, ό,τι απέμεινε από τη Γαλλική Επανάσταση και η αντίσταση προς κάθε αντιδραστική κίνηση (Παλινόρθωση στη Γαλλία, Ιερή Συμμαχία). δ) Ο Ρομαντισμός. ε) Η διεθνής φιλανθρωπία. στ) Η ζωτικότητα και τα σύγχρονα χαρακτηριστικά του νέου Ελληνισμού: γνωστά στους δυτικούς από τις Ελληνικές κοινότητες της διασποράς, αλλά και από Έλληνες λογίους που δρουν στη Δύση. ζ) Ο περιηγητισμός προσφέρει μια επίκαιρη εικόνα της νεοελληνικής ζωής και των προβλημάτων της. η) Οι προσωπικές φιλοδοξίες μεμονωμένων ατόμων που δεν είναι πάντα εύκολο να διαχωριστούν από τον θαυμασμό για τον αρχαίο πολιτισμό ή το ενδιαφέρον για τον αγώνα των Ελλήνων. θ) Οι πολιτικές επιδιώξεις και οι ανταγωνισμοί των Μεγάλων Δυνάμεων στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.
3. Χώρες προέλευσης Φιλελλήνων Βρετανία Υπήρξε μεγάλος αριθμός Βρετανών οι οποίοι συνέδραμαν στην υποστήριξη των επαναστημένων Ελλήνων αρχικά, και κατόπιν στη διάρθρωση του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους ή γενικότερα της εκπαίδευσης των Ελλήνων. Πέρα του πλέον γνωστού φιλέλληνα Λόρδου Βύρωνα, υπήρξε η Φιλελληνική Επιτροπή του Λονδίνου, καθώς και οι: Σάμουελ Μπαρφ, ο οποίος συνέδραμε στην οικονομική ενίσχυση των επαναστατών, ο Φρέντερικ Νορθ ή Γκύλφορδ, ο οποίος ίδρυσε την Ιόνιο Ακαδημία στην Κέρκυρα, το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο της νεότερης εποχής και πάρα πολλοί άλλοι. Φιλελληνίδες επίσης ήταν και πολλές Βρετανίδες όπως η Χάριετ Γουέστμπροουκ, πρώτη σύζυγος του ποιητή Πέρσι Σέλλεϋ. Ελβετία Στην ανάπτυξη του Φιλελληνικού κινήματος στην Ελβετία έπαιξαν ρόλο η διάδοση των φιλελεύθερων ιδεών, η πιθανότητα σύναψης εμπορικών σχέσεων μεταξύ της Ελβετίας και του νεοσύστατου Ελληνικού κρατιδίου, το κλασικιστικό πνεύμα και το πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ χριστιανικών λαών. Επίσης, σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και Μιχαήλ Σούτσος, οι οποίοι φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του Εϋνάρδου, αλλά και η επιβλητική προσωπικότητα του Ελβετού αυτού Φιλέλληνα, ο οποίος ήταν δικτυωμένος με σημαίνοντα πολιτικά πρόσωπα της Ευρώπης και αλληλογραφούσε με άλλες φιλελληνικές ευρωπαϊκές επιτροπές προσπαθώντας να συντονίσει το όλο έργο. Σημαντικό ρόλο στην αφύπνιση του Ελβετικού Φιλελληνισμού έπαιξε και η εκεί παρουσία του Καποδίστρια Απευθύνει εκκλήσεις, πραγματοποιεί επαφές εντός και εκτός Ελβετίας με πρόσωπα που μπορούν να συνδράμουν οικονομικά τους Έλληνες και ιδιαίτερα τα θύματα του Μεσολογγίου. Η φιλελληνική επιτροπή της Βέρνης είναι η πρώτη που ιδρύθηκε στην Ευρώπη, καθώς υπήρχε ήδη την 3η Αυγούστου του 1821 όταν ιδρύθηκε η δεύτερη στην Ευρώπη, στη Στουτγάρδη. Η δεύτερη φιλελληνική επιτροπή της Ελβετίας ιδρύθηκε στη Ζυρίχη τον Νοέμβριο του ίδιου έτους. Είχε πρόεδρό της τον πανεπιστημιακό J. H. Bremi. Η δραστηριότητά της επεκτάθηκε και σε άλλες περιοχές της Ελβετίας. Στην Γενεύη η πρώτη φιλελληνική επιτροπή ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 1822 με πρόεδρο τον πάστορα Georg Wilhelm Gerlach. Τον Δεκέμβριο του 1822 τα καντόνια
της Ελβετίας ανακήρυξαν την φιλελληνική επιτροπή της Ζυρίχης ως την κεντρική όλης της χώρας. Η επιτροπή αυτή μαζί και άλλων έξι Ελβετικών πόλεων (Γενεύης, Λωζάννης, Βέρνης, Schaffhousen, Aurau, Winthertour), ανέλαβαν να περιθάλψουν περί τους 162 φυγάδες Έλληνες, οι οποίοι μετά την αποτυχία του κινήματος του Αλέξανδρου Υψηλάντη προσπαθώντας να πάνε στην Ελλάδα πέρασαν από την Ελβετία και καθώς οι Γαλλικές αρχές δεν τους θεωρούσαν τα έγγραφά τους, παρέμειναν για κάποιο χρονικό διάστημα στη χώρα. Μετά από σχετικές εκκλήσεις των εκεί Φιλελληνικών επιτροπών συγκεντρώθηκαν χρήματα για τα έξοδα της μετακίνησής τους. Εκτός της περίθαλψης των προσφύγων, η φιλελληνική επιτροπή της Βέρνης ζήτησε προκειμένου να γίνει πιο αποτελεσματική η βοήθειά της να την ενημερώσουν ο Ιγνάτιος Ουγγροβλαχίας για τις βασικές τους ανάγκες και τον προσφορότερο τρόπο εξυπηρέτησής τους. Πράγματι, οι Ελβετοί απέστειλαν χρήματα, γιατρούς και χρηματικές ενισχύσεις. Επίσης συνέβαλαν στη διαφώτιση της Ευρωπαϊκής κοινής γνώμης με εκτύπωση σχετικών φυλλαδίων, όπως έκαναν οι Bremi και Oreli. Mεταξύ των πιο σημαντικών Ελβετών που αγωνίστηκαν στην Ελλάδα ήταν οι Κoning, Rival, Knaupp, Brumbacher, Chevalier, Εμμανουήλ Χαν, Meyer-ο εκδότης των Χρονικών, o γιατρός Louis Andre Gosse, o Bordier που σκοτώθηκε στη μάχη του Δραγατσανίου. Κάτω Χώρες Το Βέλγιο μαζί με την Ολλανδία συνιστούν από κοινού το Βασίλειο των Κάτω Χωρών. Η πρώτη επιτροπή που συστήνεται είναι εκείνη του Άμστερνταμ στις 7 Φεβρουαρίου του 1822. Πρόεδρος του κομιτάτου ήταν ο Jan Fabius, νοτάριος στο Άμστερνταμ με πλούσια ελληνική πελατεία. Το κομιτάτο της Χάγης στη συνέχεια, θα θέσει υπό την εποπτεία του τα κομιτάτα της χώρας εκτός της Ουτρέχτης και του Άμστερνταμ. Η φιλελληνική δράση αποκτά πολλές μορφές από την αρχή και εντείνεται ύστερα από την έξοδο του Μεσολογγίου: πραγματοποίηση εράνων, συναυλιών, εκθέσεων ζωγραφικής (όπως του ζωγράφου Odeveare, ο οποίος εξέθεσε πίνακα που απεικόνιζε τον θάνατο του λόρδου Βύρωνα), απαγγελίες ποιημάτων σε διάφορες πόλεις (Βρυξέλες, Άμστερνταμ, Χάγη, Αμβέρσα), με σκοπό την συγκέντρωση χρημάτων στους χειμαζόμενους Έλληνες. Επίσης σχεδιάστηκε, χωρίς τελικά να πραγματοποιηθεί, η συγκρότηση σώματος εθελοντών με την ονομασία “Φιλελεύθερη Λεγεώνα’’, η οποία θα αποβιβαζόταν σε παράλια της Αττικής ή της Πελοποννήσου. Πάντως, κάποιοι
στρατιωτικοί Ολλανδοί μετέβησαν μεμονωμένα, όπως ο εμπειρογνώμονας του πολεμικού ναυτικού Steffens και συνεργάστηκε με τον Κανάρη. Το 1823 ο πλοίαρχος Piet Bakker μεταφέρει με το πλοίο του ‘’Le Brisiere’’ στην Πελοπόννησο, όπλα που συγκέντρωσε ο Στέφανος Παλαιολόγος Έλληνας έμπορος εγκατεστημένος στο Άμστερνταμ. Όμως η στενή σχέση του Βασιλείου με την ναυτική δύναμη της Μεγάλης Βρετανίας και τα στρατηγικά συμφέροντα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία εμποδίζουν την βασιλική οικογένεια να υποστηρίξει ανοιχτά την Ελληνική υπόθεση. Ο αυστηρός κυβερνητικός έλεγχος στον τύπο και οι πολλαπλές απαγορεύσεις στους στρατιωτικούς έπαιξαν ανασταλτικό ρόλο. Επιπλέον, έχοντας η Ολλανδία να αντιμετωπίσει τις φιλελεύθερες κινήσεις ανεξαρτησίας του Βελγίου δεν έβλεπε με συμπάθεια ανάλογες κινήσεις άλλων χωρών. Μέλος της κυβέρνησης εκφράστηκε ανοικτά υπέρ των Τούρκων. Αν εξαιρέσουμε επίσης τον ίδιο τον ηγεμόνα, τα δυο του παιδιά ήταν φιλέλληνες και κυρίως ο Φρειδερίκος στον οποίο ο Νέγρης στα 1829 του προσέφερε και το στέμμα της Ελλάδας. Αντίθετη λόγω των αντεπαναστατικών αντιλήψεών της εν γένει, ήταν και η Διαμαρτυρόμενη Εκκλησία, ενώ και κάποιοι διανοούμενοι όπως ο Ολλανδός ποιητής Ντα Κόστα έγραψε βιβλίο καταδικαστικό της Ελληνικής Επανάστασης. Αντίθετα άλλοι διανοούμενοι, όπως Βαν Κάμπεν του πανεπιστημίου του Leiden συνέταξε φιλελληνικά φυλλάδια και επτάτομη ιστορία της Ελλάδος σε φιλελληνικό πνεύμα. Από το 18271828 η στάση των Ολλανδών αλλάζει κατ’ επίδραση και των εσωτερικών εξελίξεων στην Ελλάδα και της δολοφονίας του Καποδίστρια, η οποία τους δημιούργησε αρνητική εντύπωση. Ο συνολικός αριθμός εθελοντών από τις Κάτω Χώρες ο οποίος προσήλθε στην επαναστατημένη Ελλάδα υπολογίζεται σε 21 άτομα. Σουηδία Στα τέλη του 1821 εκδίδεται στη Στοκχόλμη ανώνυμο φυλλάδιο με τίτλο “Έκθεση για την απάνθρωπη διαγωγή των βαρβάρων Τούρκων απέναντι στους χριστιανούς υπηκόους τους’’ το οποίο παρακινεί τους αναγνώστες του να συνδράμουν στην Ελληνική Επανάσταση εμπράκτως. Aρχές του 1822 αναχωρούν δύο Σουηδοί για την επαναστατημένη Ελλάδα, οι F.N. Ashling και T. F. Aakerhjelm. Ο πρώτος είναι ταγματάρχης ειδικός στα οχυρωματικά έργα και ο δεύτερος υπολοχαγός. Ο δεύτερος θα συμμετάσχει στην πολιορκία της Ακρόπολης μα θα τραυματισθεί και θα φύγει τον Ιανουάριο του 1823 για την πατρίδα του δια μέσου της Σμύρνης. Ο Ashling διορίστηκε
Fleepit Digital © 2021