«Διαχείριση Περιβάλλοντος-Τεχνικές Προστασίας και αποκατάστασης» 2023 - 2024 Διαπιστώθηκε από τους αρμόδιους φορείς, έπειτα από καταγγελία πολιτών, ύπαρξη υγρών και στερεών αποβλήτων σε ποταμό που διασχίζει περισσότερους του ενός Δήμους. Σε ποιες ενέργειες πρέπει να προβεί η Δημοτική Αρχή, προκειμένου να διαχειριστεί την κατάσταση και ποιες από τις τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν στα πλαίσια του μαθήματος θα προτείνατε να χρησιμοποιηθούν ώστε να αποτραπεί ή ελεγχθεί στο μέλλον παρόμοιο συμβάν. ΒΑΘΜΟΣ=10/10 Ιωάννης Μπάρμπας Α.Μ. : 7114132300168 Χαλκίδα, 2024 i
Πίνακας Εικόνων............................................................................................................. iii Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή .................................................................................................. 4 Κεφάλαιο 2 Η «κρίση» .................................................................................................. 5 Κεφάλαιο 3 Η Διαχείριση της κρίσης .......................................................................... 8 3.1. Τα αποτελέσματα ................................................................................................... 8 3.1.1. .............................................................................................................................. 8 3.1.2. .............................................................................................................................. 8 3.1.3. .............................................................................................................................. 8 3.1.4. .............................................................................................................................. 8 3.2. Η πολιτική απόφαση .............................................................................................. 9 3.3. Η Διαχείριση ........................................................................................................... 9 3.3.1. Καταγραφή ................................................................................................ 9 3.3.2. Μέτρα που θα ληφθούν ............................................................................. 9 3.4. Περιβαλλοντικός Έλεγχος - Περιβαλλοντική ευθύνη - Περιβαλλοντική αποκατάσταση ..................................................................................................... 13 3.5. Ο ρόλος των Δημοτικών αρχών ........................................................................... 14 Κεφάλαιο 4 Επίλογος ................................................................................................. 15 ii
2.1 Πλωτό σύστημα συλλογής στερών αποβλήτων Δήμου Ανωγείων ............................ 6 2.2 Πλωτό σύστημα συλλογής στερών αποβλήτων Δήμου Ανωγείων ............................. 6 2.3 Σύστημα πλωτών φραγμάτων ................................................................................... 7 2.4 Σύστημα διχτυών ...................................................................................................... 7 3.1 Τα 14 υδάτινα διαμερίσματα της Ελλάδας ............................................................... 10 iii
Εισαγωγή Η άμεση ή έμμεση απόρριψη αποβλήτων στα υδατικά συστήματα μολύνει αυτά τα σώματα. Είναι πολύ βολικό για τις κατά τόπους αρχές και τη βιομηχανία να απορρίπτουν απόβλητα στα υδατικά συστήματα, καθώς αυτό είναι πολύ αποδοτικό και το πρόβλημα «εξαφανίζεται» στο νερό. Ωστόσο, το πρόβλημα συσσωρεύεται με την πάροδο του χρόνου και απαιτεί μια πολύ πιο δαπανηρή παρέμβαση για την αποκατάσταση της ζημιάς, από ότι θα ήταν η διαχείριση του(των) ρύπου(ων) στην πηγή. Συχνά, η αποκατάσταση που απαιτείται είναι μεγαλύτερη από αυτή που μπορεί να χειριστεί ο ρυπαίνων (εάν εξακολουθεί να δραστηριοποιείται όταν χρειάζεται αποκατάσταση) ή η αρμόδια Περιφέρεια, και το κόστος της απορρύπανσης μπορεί να βαρύνει την εθνική κυβέρνηση ή ακόμη και τους διεθνείς οργανισμούς. Η σοβαρότητα της ρύπανσης των υδάτων με την απόρριψη σε αυτά στερεών ή υγρών αποβλήτων είναι πελώρια, αφού η συγκεκριμένη ρύπανση μπορεί να επηρεάσει την υγεία, την ασφάλεια και την ευημερία των ανθρώπων και των ζώων καθώς και να δημιουργήσει ζημιές σε περιουσίες και βλάστηση. Επίσης παρεμβαίνει στην κανονική απόλαυση της ζωής ή της περιουσίας. Τελικά, υποβαθμίζει ή αλλοιώνει εν μέρει ή συνολικά ενα οικοσύστημα σε βαθμό που είναι επιζήμιος για τη χρήση του από ανθρώπους, ζώα ή φυτά. Τα υγιή οικοσυστήματα επιφανειακών υδάτων είναι σημαντικά για πολλούς λόγους, όχι μόνο για τη φύση, αλλά και για να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες, η γεωργία και η βιομηχανία μπορούν να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό. Η υγεία των επιφανειακών υδάτων από διάφορους παράγοντες όπως η υδρομορφολογία και η ρύπανση. Η κύρια νομοθεσία για τα εσωτερικά, μεταβατικά και παράκτια επιφανειακά ύδατα επικεντρώνεται στην επίτευξη καλής οικολογικής ισορροπίας και καλής χημικής κατάστασης. 4
Η «κρίση» Ο ποταμός Διαβατάρης διέρχεται από δύο γειτονικούς Δήμους, τα Ανώγεια (στα ανάντι του ποταμού) και τα Κατώγια (στα κατάντι του ποταμού). Οι δύο αυτοί Δήμοι ανήκουν στην ίδια Περιφέρεια. Μία μέρα οι κάτοικοι των Κατωγείων ξύπνησαν και είδαν στο ποτάμι να επιπλέουν στερεά απόβλητα, να έχει αλλάξει το χρώμα του νερού και να επιπλέουν νεκρά ψάρια. Πάρα πολύ γρήγορα, τα ΜΚΔ γέμισαν με εικόνες και σχόλια για τη συγκεκριμένη ρύπανση, ενώ το τηλεφωνικό κέντρο στο Δημοτικό Μέγαρο «κρέμασε» από τα τηλεφωνήματα των αγανακτισμένων πολιτών. Άμεσα ενημερώθηκε ο Δήμαρχος των Κατωγείων, οποίος αφού έκανε επιτόπια αυτοψία για να έχει προσωπική άποψη για την εικόνα που εμφανίζει ο Διαβατάρης, γύρισε στο γραφείο του και έκανε τις εξής κινήσεις: 1. Τηλεφώνησε στον Δήμαρχο των Ανωγείων, του περιέγραψε το φαινόμενο και ορίστηκε τηλεδιάσκεψη σε μία ώρα μεταξύ των Δημάρχων και των αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων, ώστε να συνεκτιμήσουν την κατάσταση και να συναποφασίσουν την άμεση διαχείρισή της. Επιπλέον 2. Ο Δήμαρχός των Κατωγείων δεσμεύτηκε, μέχρι την έναρξη της τηλεδιάσκεψης, να έχει προωθήσει ένα κατεπείγον email τόσο στο ΥΠΕΚΑ (Ειδική Γραμματεία Υδάτων) όσο και στην Περιφέρεια, στον Γενικό Γραμματέα που είναι υπεύθυνος για την λειτουργεία του Περιφερειακού Συμβουλίου για την Διαχείριση των Υδάτων.(ΝΟΜΟΣ 3199_2003, n.d.) Στην σύσκεψη που ακολούθησε αποφασίστηκαν τα εξής: 1. Να κινητοποιηθεί το τμήμα πολιτικής προστασίας των Δήμων και της περιφέρειας αλλά και η Αστυνομική Διεύθυνση. 2. Με την βοήθεια των πιο πάνω, να ενημερωθούν άμεσα οι πολίτες των παρόχθιων περιοχών να σταματήσουν οποιαδήποτε δραστηριότητα έχει να κάνει με τον Διαβατάρη. Στη συνέχεια θα ενημερωθούν όλοι οι πολίτες των δύο Δήμων. 3. Δόθηκε εντολή, στις αρμόδιες υπηρεσίες και των δύο Δήμων να σπεύσουν στην περιοχή που εμφανίζονται τα στερεά απόβλητα με τα πλωτά μηχανήματα συλλογής στερεών αποβλήτων, πλωτά φράγματα και συστήματα διχτυών. Εικόνες 2.1, 2.2, 2.3, 2.4. 4. Εκδόθηκε δελτίο τύπου, που μοιράστηκε σε όλα τα τοπικά και εθνικά ΜΜΕ και τα ΜΚΔ με τις οδηγίες προς άρση οποιασδήποτε δραστηριότητας, η οποία έχει σχέση με το ποτάμι. 5. Διατάχτηκαν οι ΔΕΥΑ και των δύο Δήμων να λάβουν, άμεσα, δείγματα από συγκεκριμένα σημεία του Διαβατάρη, τα οποία θα σταλούν για έλεγχο στο Γενικό Χημείο του Κράτους, ώστε να διαπιστωθεί το είδος των ρύπων στο ποτάμι και κατά συνέπεια η προέλευσή τους, άρα έμμεσα και οι ρυπαντές. Η ταχύτερη έκδοση των αποτελεσμάτων των εξετάσεων αυτών θα δώσουν την δυνατότητα στις αρμόδιες 5
2.1 Πλωτό σύστημα συλλογής στερών αποβλήτων Δήμου Ανωγείων 2.2 Πλωτό σύστημα συλλογής στερών αποβλήτων Δήμου Ανωγείων 6
2.4 Σύστημα διχτυών 7
Η Διαχείριση της κρίσης 3.1. Τα αποτελέσματα Η συνολική κατάσταση ενός επιφανειακού υδατικού συστήματος στηρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες μετρούμενων παραμέτρων. Αυτές είναι οι βιολογικές, οι φυσικο-χημικές, οι υδρομορφολογικές καθώς και οι συνθετικοί ή ειδικοί ρύποι. Όσον αφορά τα ιδιαιτέρως τροποποιημένα και τεχνητά υδατικά συστήματα (ΤΥΣ/ΙΤΥΣ), αυτά αξιολογούνται με βάση τις παραμέτρους της κατηγορίας φυσικού συστήματος με το οποίο προσομοιάζει καλύτερα και χρησιμοποιείται η έννοια του καλού οικολογικού δυναμικού αντί της καλής οικολογικής κατάστασης. (ΕΚΠΑΑ 2018) Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων της εξέτασης των δειγμάτων από το Γενικό Χημείο του Κράτους αλλά και την μακροσκοπική παρατήρηση των στερεών αποβλήτων κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα: 3.1.1. Υπάρχει διαρροή υγρών αποβλήτων από Χώρο Υγειονομικής Ταφής Επικινδύνων Βιομηχανικών Αποβλήτων (ΧΥΤΕΒΑ), προφανώς μετά από τις καταιγίδες των προηγούμενων ημερών και λόγω αστοχίας του συστήματος αποστράγγισης του ΧΥΤΕΒΑ. Τα στραγγίσματα που διέφυγαν από τον χώρο αυτό, μέσω του δικτύου των όμβριων, αποβλήθηκαν στον Διαβατάρη. 3.1.2. Οι αυξημένες τιμές του ρυπαντικού φορτίου (BOD, N, P) υπέδειξαν σαν ύποπτο ρυπαντή, μια πολύ μεγάλη χοιροτροφική μονάδα, της οποίας τα απόβλητα βρέθηκαν και αυτά, πιθανόν λόγω της βροχής, στον ποταμό. 3.1.3. Τα στερεά απορρίμματα ήταν προφανές ότι προέρχονταν από παράνομο(ους) ΧΑΔΑ την θέση(εις) των οποίων θα πρέπει να ερευνήσουν οι αρχές. 3.1.4. Από την χημική εξέταση δεν προέκυψε μεταβολή στην αύξηση της συγκέντρωσης θρεπτικών στοιχείων, η οποία προκαλείται από τον εμπλουτισμό των υδάτων με απορροές θρεπτικών στοιχείων (νιτρικά και φωσφορικά ιόντα από λιπάσματα και απορρυπαντικά). 8
Μετά από σύσκεψη που οργανώθηκε στο ΥΠΕΚΑ και αφού κατατέθηκε η πλήρης έκθεση που περιγράφει την εικόνα της κατάστασης στον ποταμό, αποφασίστηκε να εφαρμόσει η Περιφερειακή αρχή ένα Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ). Το ΣΠΔ είναι ένα εργαλείο που παρέχει στους οργανισμούς (δημόσιους και ιδιωτικούς) μια μέθοδο για συστηματική διαχείριση και διαρκή βελτίωση των περιβαλλοντικών πτυχών των διαδικασιών παραγωγής τους. Αυτό θα βοηθήσει την Περιφέρεια να επιτύχει τις περιβαλλοντική εξυγίανση του Διαβατάρη. (Παπασπυρόπουλος, n.d.) Ένα ΣΠΔ μπορεί να υλοποιηθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τον ακριβή τομέα ή δραστηριότητα και τις ανάγκες που καταγράφηκαν από τη διοίκηση, αλλά αρκετές κοινές αρχές λειτουργίας θα πρέπει να θεωρηθούν δεδομένες. Αυτές οι αρχές λειτουργίας ενός ΣΠΔ ακολουθούν τον κύκλο PDCA «Plan-Do-Check-Act». 3.3. Η Διαχείριση Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι, η διαχείριση περιβάλλοντος είναι μια κυκλική επαναλαμβανόμενη διαδικασία που περιλαμβάνει το στάδιο της καταγραφής της κατάστασης περιβάλλοντος, το στάδιο της εφαρμογής κατάλληλων μέτρων για την καλυτέρευση ή και διατήρησή της και το στάδιο της αποτίμησης και επανασχεδιασμού. Πρόκειται για μια επαναλαμβανόμενη, κυκλική διαδικασία, που κάθε φορά που την εφαρμόζουμε αναθεωρούμε συστηματικά όλες τις παραμέτρους που εμπλέκονται. Φυσικά τα αποτελέσματα πρέπει να είναι συγκρίσιμα μεταξύ τους σε κάθε κύκλο διαχείρισης, αλλά και από τον ένα κύκλο στον άλλο. (K. Papaspiropoulos, n.d.) 3.3.1. Καταγραφή Έγινε ξεκάθαρο από τα προηγούμενα ότι η κρίση στο Διαβατάρη είναι αφενός ρύπανση και αφετέρου μόλυνση, αφού εθεάθησαν και νεκρά ψάρια. Οι ρυπαντές και οι ρύποι είναι συγκεκριμένοι, δηλαδή ένας ΧΑΔΑ στα ανάντι των Κατωγείων, ένας ΧΥΤΕΒΑ στα ανάντι των Ανωγείων και ένα μεγάλο χοιροτροφείο. 3.3.2. Μέτρα που θα ληφθούν Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει από τις αρχές του 2000 μια νέα πολιτική για τη διαχείριση των υδατικών πόρων. Βασικό εργαλείο προώθησης της νέας πολιτικής είναι η Οδηγία Πλαίσιο 2000/60/(ΕΕ, n.d.) για τα Ύδατα. Η εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την κοινοτική Οδηγία-Πλαίσιο 2000/60 έγινε με το(ΝΟΜΟΣ 3199_2003, n.d.) και το Π.Δ. 51/2007 (ΦΕΚ Α΄ 54). Με τις διατάξεις αυτές ενσωματώνονται στην εθνική νομοθεσία οι βασικές έννοιες της Οδηγίας για τους υδατικούς πόρους και ταυτόχρονα συγκροτείται η νέα διοικητική δομή και καθορίζονται οι αρμοδιότητες των επιμέρους φορέων, τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. 9
Fleepit Digital © 2021